رشته علوم تربیتی جزء یکی از انواع رشته‌های تحصیلی دوره کارشناسی و مقاطع بالاتر در دانشگاه‌ها است که از زیر شاخه‌های رشته علوم انسانی محسوب می‌شود. متقاضیان رشته علوم تربیتی می‌توانند از طریق قبولی در آزمون سراسری در این رشته مشغول به تحصیل شوند. هدف از ایجاد این رشته، تربیت معلم برای مقاطع ابتدایی و پیش دبستانی است. اگر می‌خواهید در مورد رشته علوم تربیتی، تعداد واحدها، دروس تخصصی و الزامی این رشته در دوران کارشناسی، بازار کار و آینده شغلی آن بیشتر بدانید؛ توصیه می‌کنیم این مقاله را تا پایان دنبال کنید.
آشنایی با رشته علوم تربیتی
در این رشته همان‌طور که از اسم آن مشخص است به بررسی موضوعات مربوط به تربیت دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی به خصوص ابتدایی و پیش دبستانی پرداخته می‌شود. در واقع نقش مؤثر آموزش و پرورش در تربیت فکری و آموزشی دانش‌آموزان را به هیچ وجه نمی‌توان انکار کرد. از این رو آموزش و پرورش سعی می‌کند افراد دارای تخصص و با تجربه در زمینه تربیت دانش‌آموزان را به کار بگیرد.
طی مطالعاتی که بر روی دانش‌آموزان مقاطع دبستانی صورت گرفته است نشان‌دهنده نقش مؤثر و کارآمد آموزش و‌پروش در تربیت رفتاری، آموزشی و گفتاری آن‌ها است. تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی در این دوران بسیار لازم است که این موضوع می‌تواند پایه‌ای برای مراحل بعدی تربیتی آن‌ها باشد. دانش‌آموزان باید در این دوران با یک الگوی رفتاری و تربیتی مشخصی آشنا شوند و با تبعیت از آن بتوانند مسیر روشنی را برای آینده خود رهنمون سازند. بنابراین یکی از اهداف دانشگاه‌ها برای جذب دانشجویان در رشته علوم تربیتی، پرورش معلم ویژه مقطع ابتدایی است.
ماهیت اصلی رشته علوم تربیتی
ماهیت و هدف اصلی از ایجاد این رشته دانشگاهی، رشد سالم و اصولی جوامع انسانی است. از این رو در این رشته مفاهیم دروس، شامل تبیین و اجرای شیوه‌های آموزشی مناسب و ارزشیابی در قشرهای مختلف یک جامعه از نونهالان و دانش‌آموزان گرفته تا دانشجویان مقطع دکترا است. افراد با تحصیل در این رشته همچنین دارای توانمندی‌های ویژه‌ای جهت فعالیت در ارگان‌های مختلف فرهنگی و آموزشی می‌شوند. به طور کلی میتوان گفت رشته علوم تربیتی به نوعی تکنولوژی آموزشی اطلاق می‌شود که منظور از آن شناخت پدیده‌ها یا روش‌های دقیق رسیدن به هدف‌های آموزشی است.
برای آمادگی بیشتر برای شرکت در آزمون استخدامی آموزش و پرورش و در صورت تمایل به دانلود رایگان نمونه سوالات استخدامی، میتوانید به لینک زیر مراجعه نمایید:
طول دوران تحصیل در مقطع کارشناسی علوم تربیتی
به طور میانگین مدت زمان لازم برای پاس کردن دروس رشته علوم تربیتی 8 ترم است. به 17 هفته در یک نیمسال تحصیلی ترم گفته می‌شود. زمان تخصیص داده شده به دروس عملی 17 ساعت در طول یک ترم و دروس عملی 24 ساعت است. کل دوره کارورزی کارشناسی علوم تربیتی نیز به مدت 51 ساعت بوده که بعد از تمام شدن دروس تئوری و عملی، دانشجویان باید دوره کارورزی را تمام کنند. تقریباً میتوان گفت حدود چهار سال طول می‌کشد تا دانشجو بتواند موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته علوم تربیتی شود.
دروس تخصصی و عمومی دوران کارشناسی علوم تربیتی
تعداد کل واحدهای دوره کارشناسی علوم تربیتی 142 واحد است. بیش از نیمی از این تعداد مربوط به دروس تخصصی و الزامی در این رشته و بقیه مربوط به دروس عمومی و اختیاری است. دروس اختصاصی نیز به دو گروه نظری و عملی تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل 42 واحد نظری و 8 واحد عملی است. به طور کلی کلیه واحدهای دوره کارشناسی علوم تربیتی شامل 23 واحد دروس عمومی، 61 واحد دروس اصلی و پایه، 50 واحد دروس تخصصی و 8 واحد نیز به اختیاری تخصیص داده می‌شود.
توانایی‌های لازم برای ورود به رشته علوم تربیتی
برای تحصیل و فعالیت به عنوان متخصص رشته علوم تربیتی باید فرد دارای یک سری توانایی‌ها و ارزش‌ها باشد. از آن‌جا که کار در رشته علوم تربیتی بسیار حساس و مسئولیت‌پذیر است بنابراین برای ورود به آن، اولین فاکتوری که لازم است، علاقه‌مندی و داشتن انگیزه است. یک دانشجوی متقاضی رشته علوم تربیتی همچنین باید از صبر بالایی جهت رفتار و برخورد با دانش‌آموزان برخوردار باشد تا بتواند با صبوری از عهده این مسئولیت برآید.
کسی که در این رشته فعالیت می‌کند خود نیز باید از لحاظ رفتاری و گفتاری یک الگوی کامل برای دانش‌آموزان باشد. زیرا بعد از خانواده مهم‌ترین نقش را در تربیت بچه‌ها، مربیان آموزشی و پرورشی در مدارس دارند. بنابراین فردی که قصد ورود به این رشته را دارد باید از همه جهات رفتاری خود را بسنجد تا ببیند که آیا روحیه کار کردن در این رشته را دارد یا این که نمی‌تواند از پس آن برآید.
مهارت‌ها و تخصص‌هایی که بعد از دوره کارشناسی به دست می‌آورید
با تحصیل در دوره کارشناسی علوم تربیتی، دانشجو مهارت‌های زیادی به دست می‌آورد. از جمله مهم‌ترین مهارت‌ها عبارتند از:
● آمادگی برای نقش مربیگری در دوره پیش دبستانی، مهد کودک، شیرخوارگاه‌ها و دیگر مراکز آموزشی کودکان
● دارای مهارت کافی در زمینه تهیه مواد و امکانات آموزشی و کمک آموزشی ویژه مراکز پیش دبستانی و مدارس ابتدايي
● آمادگی برای معلمی در مقطع دبستان
● دارای مهارت‌های لازم برای مدیریت مدارس ابتدایی و مراکز پیش دبستانی
● مربی و آموزش دهنده کارورزان دانشگاه‌های تربیت معلم
● آمادگی برای فعالیت در کانون فکری کودکان و نوجوانان
● دارای مهارت‌های کافی برای کارشناسی آموزشی و برنامه‌ریزی در سازمان بهزیستی
● آمادگی برای کارشناسی دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی درسی در اداره آموزش و پرورش
آینده شغلی و بازار کار رشته علوم تربیتی
رشته علوم تربیتی به خاطر دارا بودن گرایش‌های مختلف، بازار کار نسبتاً خوبی در حیطه کارهای مربیگری و پرورشی دارد. همان طور که در بالا گفته شد، اصلی‌ترین و مهم‌ترین کاربرد رشته علوم تربیتی در آموزش و پرورش است. یعنی یک فارغ‌التحصیل رشته علوم تربیتی در صورت دارا بودن شرایط عمومی و اختصاصی لازم می‌تواند در آزمون‌های استخدامی آموزش و پرورش شرکت نماید و با قبولی در آزمون، در آموزش و پرورش در سمت‌های مربی پرورشی، مشاور، مدیر، معاون و … مشغول به کار می‌شود.
در صورتی که داوطلبان موفق به قبولی در آزمون استخدامی نشدند، می‌توانند در مراکز پیش دبستانی به صورت خصوصی و قراردادی نیز فعالیت کنند. یکی دیگر از مزیت‌های این رشته دادن مجوز برای تأسیس مراکز مهد کودک است که به کارشناسان علوم تربیتی تحت یک سری شرایط ویژه داده می‌شود. فارغ‌التحصیلان رشته علوم تربیتی همچنین می‌توانند در آزمون‌های استخدامی وزارت ارشاد شرکت کنند و با قبولی در آزمون به عنوان مربی در این مراکز مشغول به کار شوند.
معلمی با تحصیل در رشته علوم تربیتی
برای معلم شدن از طریق رشته علوم تربیتی، ابتدا باید بعد از اتمام کلاس نهم، هنگام انتخاب رشته دبیرستان، دانش‌آموزان، گروه علوم انسانی را انتخاب کنند. برای ادامه تحصیل در دانشگاه، متقاضیان رشته علوم تربیتی در آزمون سراسری ویژه گروه علوم انسانی شرکت کرده و با قبولی در مقطع کارشناسی پذیرفته می‌شوند. بعد از اتمام دوره کارشناسی، فارغ‌التحصیلان می‌توانند در آزمون استخدامی آموزش و پرورش شرکت کرده و به عنوان معلم فعالیت کنند.
گرایش‌ها و مقاطع تحصیلی رشته علوم تربیتی
تحصیل در رشته علوم تربیتی تا مقطع دکترا امکان‌پذیر است. کسانی که موفق به اخذ مدرک دکترای علوم تربیتی شوند به عنوان استاد دانشگاه می‌توانند مشغول به کار شوند. رشته علوم تربیتی در مقطع کارشناسی شامل 5 گرایش تکنولوژی آموزشی، آموزش پیش دبستانی و دبستانی، مديريت و برنامه‌ریزی آموزشی، آموزش و پرورش کودکان استثنایی و راهنمایی و مشاوره است.
این رشته در مقطع کارشناسی ارشد نیز دارای 13 گرایش مختلف است. این گرایش‌ها شامل برنامه‌ریزی آموزشی، آموزش و بهسازی منابع انسانی، روانشناسی تربیتی، آموزش بزرگسالان، تکنولوژی آموزشی، مدیریت و برنامه‌ریزی آموزش عالی، آموزش و پرورش تطبیقی، برنامه‌ریزی درسی، تحقیقات آموزشی، آموزش و پرورش استثنائی، مشاوره و راهنمایی، سنجش و اندازه‌گیری در آموزش و پرورش، تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت است.
در سال‌های اخیر امکان تحصیل در بعضی از این گرایش‌ها تا مقطع دکترا نیز در برخی از مراکز دانشگاهی وجود دارد. گرایش‌های قابل تحصیل در مقطع دکترا شامل تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، روانشناسی تربیتی، سنجش آموزش، برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی، مدیریت آموزش عالی و اقتصاد و برنامه‌ریزی درسی می‌شود.
جمع‌بندی
رشته علوم تربیتی یکی از زیر شاخه‌های گروه علوم انسانی است که گرایش‌های آن در حیطه آموزش و تربیت دانش آموزان است. به طور یقین با مطالعه این مقاله به این نتیجه رسیده‌اید که از طریق رشته علوم انسانی میتوان شغل معلمی را انتخاب کرد و در آموزش و پرورش به عنوان مربی پرورشی، مشاور، معلم ابتدایی و معاون تربیتی، آموزشی و پژوهشی مشغول به کار شد. علاقه‌مندان در این رشته می‌توانند در برخی گرایش‌های آن تا مقطع دکترا نیز ادامه تحصیل دهند. کسانی که قصد تحصیل در این رشته را دارند؛ باید علاوه بر کسب مهارت‌های لازم، دارای یک سری توانایی‌ها و ویژگی‌های رفتاری ویژه باشند تا بتوانند به امور مربوط به آموزش و پرورش دانش‌آموزان و پیش دبستانی‌ها بپردازند.