یکی از دوره‌های آموزشی در مراکز فنی و حرفه‌ای، دوره تبادل حرارت و پکیج شوفاژ گازی است. امروزه پکیج‌ها یکی از انواع وسایل گرمایشی مهم و کاربردی در منازل، ادارات، دانشگاه‌ها، مدارس و بانک‌ها محسوب می‌شوند. بنابراین نیاز به نیروی متخصص و حرفه‌ای در زمینه پکیج و شوفاژ امری ضروری است. به همین منظور سازمان فنی و حرفه‌ای اقدام به تشکیل دوره‌های آموزشی در این زمینه کرده است.
در دوره آموزشی سیستم‌های تبادل حرارتی، تمامی آموزش‌های پایه‌ای و لازم در خصوص نصب و راه‌اندازی انواع پکیج و شوفاژ به کاربران داده می‌شود. از این‌رو ما در این مقاله به بررسی ویژگی‌های دوره، شرایط و مزایای شرکت در آن پرداخته‌ایم.
آشنایی با دوره سیستم تبادل حرارتی
در دوره عملی آموزش پکیج و شوفاژ، کارآموزان با باز و بسته کردن انواع شوفاژهای دیواری، زمینی و … آشنا می‌شوند. قطعات و اجزای تشکیل دهنده پکیج و انواع شوفاژها نیز در این دوره مورد بررسی قرار می‌گیرند. شستشو و راه‌اندازی سیستم‌های تبادل حرارتی هم موضوع دیگری است که به کاربران آموزش داده می‌شود. از آموزش‌های دیگر این دوره می‌توان به تعمیرات و عیب‌یابی پکیج و شوفاژها اشاره کرد. طول این دوره آموزشی صد ساعت است که بیشتر از 70 ساعت آن به صورت عملی و بقیه‌ی آن مربوط به مباحث تئوری می‌شود.
شرایط و مدارک لازم برای شرکت در دوره
شرکت در دوره آموزشی سیستم‌های حرارتی نیاز به شرایط و مدارک خاصی ندارد. برای ثبت نام در این دوره تنها مدارک زیر لازم است:
● داشتن حداقل مدرک تحصیلی پایان متوسطه اول
● دارای حداقل 15 سال تمام برای شرکت کنندگان در دوره ( در مورد گروه سنی 12 تا 15 سال تنها با اخذ مجوز کتبی از والدین پذیرفته می‌شوند. )
● برخورداری از سلامت جسمانی و روانی کامل
● تهیه لوازم و ابزار مورد نیاز دوره مانند ست آچار تخت، ست پیچ گوشتی، آچار فرانسه، لوله‌گیر، دریل چکش، مولتی‌متر و آچار آلن
استانداردهای دوره آموزشی نصب و راه‌اندازی پکیج و شوفاژ
اصولا برای انجام کارهای فنی، یک سری استانداردهای ملی وجود دارد. یک نصاب و تعمیرکار سیستم‌های حرارتی نیز باید این استانداردها را مد نظر قرار دهد. در زیر به برخی از این استانداردها اشاره شده است:
● رعایت مقررات و دستورالعمل‌های تعیین شده از سوی شرکت سازنده، همراه با نکات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای
● مونتاژ و دمونتاژ کردن قطعات پکیج یا شوفاژ طبق استانداردهای ملی ارائه شده از سوی شرکت سازنده
● بازرسی دورهای و نگهداری سیستم‌های تبادل گرما و حرارت با توجه به مقررات و کاتالوگ‌های مقررات ایمنی سازمان‌ها
● تعمیر و در صورت لزوم تعویض قطعات آسیب دیده بر اساس الزامات تضمین کیفیت و مقررات بهداشت حرفه‌ای
● منظم و مرتب بودن محیط و تجهیزات کاری
● دستیابی به اطلاعات و دستورالعمل شرکت‌های سازنده قطعات و تجهیزات ایمنی
دانش‌های لازم در خصوص نصب
با شرکت در دوره آموزشی سیستم‌های تبادل حرارتی، کارورزان دانش‌های لازم را کسب خواهند کرد. این دانش‌ها به شرح زیر است:
● آموزش مبانی برق و الکترونیک مرتبط با پکیج شوفاژهای گازی
● آشنایی با مفاهیم دو مبدله، سه مبدله و مبدل دو منظوره در پکیج شوفاژهای گازی
● انتخاب پارامترهای مناسب دستگاه مانند حجم، مساحت و مکان نصب دستگاه
● شناخت مدارات آب گرم مصرفی و گرمایشی
● آشنایی با استانداردها و عملکرد دودکش
● یادگیری روش‌های تامین اکسیژن مورد نیاز دستگاه
● روش‌های سختی گیری آب مصرفی در مدارهای پکیج شوفاژهای گازی
● آشنایی با اصول پایه‌ای احتراق
● مقررات و دستورالعمل‌های نصب، راه‌اندازی و تعمیر پکیج‌ها
● آشنایی با دستگاه آنالیز ویژه محصولات احتراق
● نحوه تست، راه‌اندازی و کنترل عملکرد پکیج
● روش‌های تهیه چک لیست و گزارش نویسی
● طریقه نصب موازی شوفاژهای گازی
● آموزش عایق‌های حرارتی و ایجاد ضخامت بهینه در تاسیسات
مهارت‌های ویژه نصب
کارآموزان در پایان این دوره آموزشی یک سری مهارت‌ها و توانایی‌ها را در زمینه انواع سیستم‌های حرارتی به دست می‌آورند. برخی از مهم‌ترین مهارت‌های کسب شده توسط شرکت کنندگان در دوره، شامل موارد زیر است:
● توانایی مونتاژ و دمونتاژ قطعات پکیج شوفاژهای گازی
● تعیین محل دقیق نصب، راه‌اندازی و تست پکیج
● بازدید و بررسی دودکش و دریچه‌های تامین هوا
● یادگیری نحوه جمع‌آوری اطلاعات، تکمیل چک لیست و ارائه گزارش‌های فرآیندی
● اجرای سرویس و عملیات نگهداری به صورت دورهای
نگرش‌ها
کارآموزان دوره باید نگرش‌ها و دستورالعمل‌هایی را در حین کار مد نظر قرار دهند. برخی از این نگرش‌ها به شرح زیر است:
● داشتن نهایت دقت و ظرافت در اجرای کار
● مسئولیت پذیر بودن و داشتن تعهد کاری
● برخورداری از روحیه بالا در کار تیمی
● استفاده از فن‌آوری و تکنولوژی روز در سیستم‌های تبادل حرارتی و گرمایی
● ایجاد انگیزه و برقراری ارتباط موثر با اعضای گروه
● استفاده از تجهیزات و لوازم ایمنی در حین کار
● مورد توجه قرار دادن کلیه ملزومات کار از جمله تضمین کیفیت، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و رعایت نکات بهداشت حرفه‌ای
نکات ایمنی بهداشتی و توجهات زیست محیطی
برای نصب، راه‌اندازی، تعمیر پکیج‌ها و سیستم‌های حرارتی باید نکات ایمنی و زیست محیطی را نیز مدنظر قرار داد. به برخی از این نکات در بخش زیر اشاره شده است:
● رعایت اصول ارگونومی در انتقال دستگاه به محل مورد نظر
● استفاده از سیستم‌های ایمن مانند آرتینگ در بخش تاسیسات ساختمان
● قرار دادن تهویه هوا در محل نصب پکیج
● استفاده از ابزارها و تجهیزات مرغوب و استاندارد به منظور جلوگیری از به وجود آمدن حوادث غیر مترقبه مانند آتش سوزی و …
● جمع آوری و انتقال ضایعات از محل نصب پکیج به مکانی دیگر
انواع پکیج و تجهیزات مورد استفاده در نصب
کارورزان در این دوره آموزشی باید کلیه لوازم و تجهیزات مورد استفاده در نصب، راه‌اندازی و تعمیر پکیج‌ها را بشناسند. اگر بخواهیم کلیه تجهیزات، ابزار و انواع پکیج‌ها را در اینجا نام ببریم، بسیار زیاد و زمان بر است. از این رو در اینجا تنها به ذکر نام چند مورد از آن‌ها اکتفا می‌کنیم که عبارتند از:
● پکیج شوفاژهای گازی چگالشی، محفظه احتراق باز دیواری، زمینی و بسته
● دستگاه‌های آنالیزور، دیتا پروژکتور و سختی گیری آب
● انواع عایق حرارتی، شن، ماسه و صافی گاز
● وسایل بهداشتی و ایمنی شامل کلاه، دستکش، عینک، ماسک و کفش ایمنی
● وسایل و ابزار کمک آموزشی
● کپسول آتش‌نشانی و جعبه کمک‌های اولیه
● کلکتور و لوازم جانبی مرتبط
● کیت‌های سختی سنج آب
● انواع بست، پیچ و رولپلاک
● محلول‌های رسوب زدایی و هواگیری
● وسایل مورد نیاز در مدارهای برقی مانند دو شاخه، سرسیم، فیوز، ترمینال سرپیچ و …
● شیلنگ‌های مخصوص آب‌رسانی و شیلنگ گاز
● پارچه تنظیف و چسب‌های براق
اهمیت و مزایا
امروزه از پکیج‌ها در اکثر سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مانند فن کوئل‌ها، شوفاژها، رادیاتور قرنیزی و … برای ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این سیستم‌ها فضای کمتری را اشغال کرده و همچنین انرژی کمتری مصرف می‌کنند. از این رو این حرفه از بازار کار خوبی برخوردار است و کارورزان بعد از پایان دوره به راحتی می‌توانند مشغول به کار شوند.
راهنمای ثبت نام آزمون فنی و حرفه ای
جمع بندی
دوره آموزشی نصب، راه‌اندازی و تعمیر پکیج شوفاژهای گازی و سیستم‌های تبادل حرارتی یکی از دوره‌های پرطرفدار است که زیر نظر سازمان فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود. کارورزان با شرکت در این دوره، دانش، مهارت، نگرش و نکات ایمنی و زیست محیطی برای کار در این حرفه را فرا می‌گیرند.
به طور کلی در این دوره تمامی مباحث و نکاتی را که یک نصاب یا تعمیرکار پکیج سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی باید بداند، به کارورزان آموزش می‌دهند. بیش از هشتاد درصد مباحث و سرفصل‌های آموزشی دوره آموزشی پکیج‌ها و سیستم‌های حرارتی، به صورت عملی است که در کارگاه‌های آموزشگاه‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود.