نقاشی روی سفال جزء هنرهای حوزه صنایع دستی محسوب می‌شود. این هنر تاریخچه و اصالت بسیار دیرینه در آداب و رسوم ملت‌های مختلف دارد. نقاشی روی سفال دارای دو بخش سفالگری و نقاشی است که یک نقاش سفال باید در هر دو زمینه مهارت داشته باشد. امروزه نقاشی روی سفال طرفداران زیادی پیدا کرده است. برای نقاشی روی سفال به ابزارهای خاصی نیاز است که هنرجویان باید آن را تهیه کنند. تمامی علاقه‌مندان به دوره نقاشی روی سفال می‌توانند در صورت واجد شرایط بودن در این دوره شرکت کنند. برای آشنایی بیشتر با دوره نقاشی روی سفال این مقاله را مطالعه نمایید.
تاریخچه پیدایش نقاشی روی سفال
در ابتدا قبل از آنکه به معرفی نقاشی روی سفال، بررسی شرایط و نحوه ثبت‌نام در این دوره بپردازیم لازم می‌دانیم در مورد تاریخچه نقاشی روی سفال توضیحاتی را ارائه دهیم.
پیدایش هنر سفالگری در ایران دقیقا به دوران هزاره هشتم قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. حتی برخی از باستان شناسان اولین نمونه‌های سفال را به دوره اول تمدن یا به عبارتی هزاره پنجم میلادی نسبت می‌دهند. بعد از آن که هنرمندان هنر سفالگری را آغاز کردند تصمیم به ایجاد نقش و نگار بر روی آن‌ها گرفتند.
به مرور زمان با پیشرفت هنر طراحی و نقاشی، هنرمندان قادر به طراحی انواع طرح و نقش بر روی سفال شدند. با مشاهده آثار هنرمندان در زمینه نقاشی روی سفال می‌توان به پیشرفت هنر برتر سفالگری و نقاشی از دوران باستان تا به امروز پی برد. سفالگری در قدیم به صورت ساده و تنها در حد رسم خطوط هندسی بود اما امروزه سفالگری با خلاقیت هنرمندان و تکنیک‌های جدید آمیخته شده است و باعث ایجاد آثار بزرگ و باشکوهی خواهد شد.
دوره نقاشی روی سفال چیست؟
نقاشی روی سفال در حوزه صنایع دستی و هنرهای تجسمی قرار می‌گیرد. هنرجویان در این دوره ابتدا با تاریخچه رنگ آمیزی، نقاشی روی سفال، ابزار مورد نیاز و نحوه استفاده از آن‌ها آشنا می‌شوند. تمامی استانداردها و سرفصل‌های آموزشی در این دوره رعایت خواهد شد. روش‌های ترسیم طرح‌های مینیاتوری، طراحی سنتی، پرسپکتیو، رسم تصاویر مدرن هندسی و غیر هندسی، آماده سازی زمینه سفال و روش‌های انتقال طرح روی سفال از جمله مهارتهای آموزشی در این دوره است.
به جرات می‌توان گفت نقاشی روی سفال جزء لذت بخش‌ترین و جذاب‌ترین‌ها در هنرهای ترسیمی و تجسمی است. حرفه سفالگری از قدیمی‌ترین شغل‌ها در حوزه صنایع دستی است که از دیرباز در کشور ما رواج دارد. امروزه نیز افراد زیادی از طریق سفالگری و نقاشی بر روی آن کسب درآمد می‌کنند. برگزاری نمایشگاه‌های سفالگری و نقاشی نیز باعث ایجاد رونق و علاقه در بین هنرمندان به این حرفه شده است.
یک هنرجوی نقاشی روی سفال در پایان دوره باید بتواند انواع طرح‌های خاص و مینیاتوری را بر روی سفال پیاده کند. در پایان دوره همچنین از هنرجویان آزمونی به عمل می‌آید و به کسانی که در آزمون موفق شوند، مدرک معتبر و بین‌المللی فنی و حرفه‌ای اعطا خواهد شد. داوطلبان برای شرکت در دوره آموزش نقاشی روی سفال سازمان فنی و حرفه‌ای، ملزم به پرداخت هیچ گونه شهریه‌‌ای نخواهند بود و تنها بابت صدور گواهی دوره، از آن‌ها هزینه گرفته خواهد شد.
مزایای دریافت گواهی دوره نقاشی روی سفال
هنرجویان علاوه بر این که از طریق شرکت در دوره آموزش نقاشی روی سفال، مهارت‌ها و تخصص‌های لازم را در این زمینه به دست می‌آورند، دارای گواهی معتبر فنی و حرفه‌ای در حوزه نقاشی روی سفال خواهند شد. این مدرک از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار است. هنرجویان با استفاده از مدرک نقاشی روی سفال می‌توانند اقدام به گرفتن وام و تسهیلات کم بهره از نهادهای دولتی مانند اداره صنعت، معدن و تجارت و … نمایند. از مزایای دیگر گواهی پایان دوره نقاشی روی سفال، تاسیس کارگاه‌های سفالگری و نقاشی روی آن‌ها است که باعث درآمدزایی خوبی برای هنرجویان خواهد شد.
شرایط و نحوه ثبت نام در دوره نقاشی روی سفال
برای شرکت در دوره نقاشی روی سفال سازمان فنی و حرفه‌ای شرایط عمومی زیر برقرار است:
● برخورداری از سلامت جسمانی و روانی کامل داوطلبان
● داشتن سن حداقل 15 سال تمام ( در موارد استثنا نوجوانان بین 12 تا 15 سال در صورت کسب رضایت نامه کتبی از سوی والدین پذیرفته خواهند شد.)
● دارای حداقل مدرک تحصیلی پایان متوسطه اول یا سوم راهنمایی
● ترجیحا دارای پیش زمینه مهارتی سفالگری
ابزار و وسایل مورد نیاز سفالگری و نقاشی
هنرجویانی که در دوره آموزش نقاش روی سفال شرکت می‌کنند باید ابزار و تجهیزات ضروری کار خود را تهیه کنند. در زیر فهرستی از مهم‌ترین ابزارهای مورد نیاز نقاشی روی سفال آمده است:
● سمباده
● رنگ اکریلیک، گواش و …
● قلم مو در سایزهای مختلف
● چسب چوب
● اسپری ثابت کننده جهت ماندگاری رنگ‌ها بر روی سفال
● یک ظرف سفالی
سرفصل‌های آموزشی دوره نقاشی روی سفال فنی و حرفه‌ای
در این دوره آموزشی تمامی اصول، قواعد مقدماتی و پایه‌ای نقاشی بر روی سفال به هنرجویان آموزش داده خواهد شد. از مهم‌ترین سرفصل‌های آموزشی دوره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
● آشنایی با مفهوم طراحی و یادگیری نکات مهم در آن
● توانایی و مهارت در طراحی از اجسام مختلف
● یادگیری طراحی اشکال هندسی منظم و غیر منظم
● کسب مهارت در طراحی طبیعت بی جان
● مهارت در رسم انواع پرسپکتیو
● شناخت دایره رنگ‌ها و یادگیری شیوه صحیح رنگ آمیزی بر روی سفال
● آشنایی با اصول تضادهای رنگی و نیز کاربرد آن‌ها در نقاشی
● یادگیری قواعد ساخت انواع تباین یا همان تضاد رنگ‌ها
مراحل نقاشی روی سفال
بعد از آنکه هنرجویان مباحث تئوری و تخصصی نقاشی روی سفال را فرا گرفتند باید به صورت عملی شروع به نقاشی بر روی سفال کنند. طراحی روی سفال دارای مراحلی است که به ترتیب و منظم اجرا می‌شود. در زیر به مراحل اجرای طرح و نقش بر روی سفال اشاره شده است:
1. در مرحله اول لازم است سطح روی سفال کاملا صاف و یکنواخت باشد، برای این کار از سمباده استفاده می‌شود. سمباده کشی را تا زمانی ادامه می‌دهند که هیچ گونه زبری و ناصافی بر روی سفال وجود نداشته باشد.
2. در این مرحله هنرجویان باید صبر کنند تا سفال کاملا خشک شود یا این که با دستگاهی آن را خشک کنند سپس مقداری چسب چوب که با آب رقیق شده است را بر روی سطح سفال بکشند.
3. در مرحله اجرای طرح، با استفاده از کاربن طرح مورد نظر را بر روی سفال پیاده کرده سپس شروع به رنگ آمیزی کار می‌کنند. برای تثبیت و ماندگاری طرح از اسپری‌های براق کننده یا کریستال سرورنیک استفاده می‌شود. این مرحله باید کاملا با دقت و تمرکز انجام شود تا کار نهایی تمیز و ظریف درآید.
چند نکته مهم در خصوص نقاشی روی سفال
از آن‌جا که سفال قابلیت رنگ خوری دارد برای رنگ آمیزی بر روی آن، باید حتما از چسب چوب استفاده شود تا مانع از رنگ خوری سفال شود. استفاده از چسب چوب همچنین باعث براق‌تر و مقاوم‌‌تر شدن نقاشی بر روی سفال خواهد شد. نکته مهم بعدی در نقاشی روی سفال این است که در هنگام رنگ‌آمیزی سفال‌ها با رنگ‌های پایه آب مانند اکریلیک یا گواش حتما باید از یک تثبیت کننده مانند روغن جلا و … استفاده کرد، در غیر این صورت بعد از مدت زمان کوتاهی رنگ پاک می‌شود.
جمع‌بندی
یکی از انواع هنرهای با ارزش و ماندگار در همه‌ی اعصار و قرون گذشته تا به امروز، نقاشی روی سفال است. علاقه‌مندان به این حرفه، برای فعالیت در آن باید آموزش‌های لازم را ببینند تا بتوانند مهارتهای ویژه نقاشی روی سفال را کسب کنند. به همین منظور مراکز فنی و حرفه‌ای در سراسر کشور اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی رایگان نقاشی روی سفال کرده است. در پایان دوره همچنین از هنرجویان دوره، آزمونی گرفته خواهد شد و به کسانی که موفق به کسب حد نصاب نمره قبولی شوند، مدرک معتبر فنی و حرفه‌ای اعطا خواهد شد. برای افزایش قبولی در آزمون، جزوات و نمونه سوالات آزمون‌های ادوار گذشته فنی و حرفه‌ای در سایت ایران عرضه در قالب pdf به صورت رایگان قابل دانلود است.