بیشتر اجزا و قطعات مورد استفاده در انواع ماشین آلات و دستگاه‌های صنعتی با استفاده از روش ریخته گری در صنعت تولید می‌شوند. هر کدام از این قطعات پیچیدگی‌ها و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. از این‌رو برای ساخت آن‌ها نیاز به مهارت و تخصص ویژه است. بنابراین کسانی که می‌خواهند در این حرفه به فعالیت بپردازند باید ابتدا آموزش‌های لازم در رابطه با ریخته‌گری را دیده باشند. مراکز آموزشی زیادی اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی ریخته‌گر می‌کنند. سازمان فنی و حرفه‌ای نیز از جمله سازمان‌هایی است که در زمینه‌ی آموزش ریخته‌گری دوره‌هایی را تشکیل داده است. برای آشنایی بیشتر شما عزیزان با این دوره، در این مقاله هر آنچه را که نیاز است، توضیح و تشریح داده‌ایم.
ریخته گری چیست؟
ریخته گری جزو مشاغل حوزه صنعتی است که در ساخت قطعات فلزی مورد استفاده در ماشین آلات کاربرد دارد. تولید برخی از این قطعات در مقیاس کوچک و انواع دیگری از آن‌ها در مقیاس‌های بزرگ انجام می‌شود. به طور کلی در ریخته گری قابلیت تولید قطعات با ابعاد کوچک و دارای وزن چند گرمی و همچنین قطعات بزرگ چند تنی وجود دارد. این قطعات می‌توانند در شکل‌های ساده یا خیلی پیچیده نیز باشند.
در واقع می‌توان گفت ریخته گری یکی از روش‌های صنعتی قدیمی در فرآیند تولیدات قطعات فلزی است که هنوز هم بسیار رایج است. قطعات تولیدی در روش ریخته گری بیشتر مورد استفاده در صنایع خودروسازی قرار می‌گیرد. این روش دارای مزایای بسیاری است و هنوز هم جزو روش‌های رایج صنعت گری محسوب می‌شود اما در عین حال معایبی نیز دارد.
فرایند کلی ریخته گری به این صورت است که ابتدا مواد اولیه به صورت مذاب درمی‌آید سپس تحت فرایندهایی به درون قالب مورد نظر ریخته می‌شود. نحوه‌ی اجرای عملیات ریخته گری به چند صورت مختلف امکان دارد. روش ماسه‌ای یکی از روش‌های رایج و قدیمی در این حرفه محسوب می‌شود که طرفداران زیادی نیز دارد.
کاربرد ریخته گری
همان طور که در بالا اشاره شد ریخته گری در صنایع مختلف ماشین‌‌سازی و خودروسازی کاربرد دارد. در واقع می‌توان گفت 90 درصد محصولات تولیدی در صنعت با استفاده از ریخته گری تولید شده یا به نوعی با ریخته گری مربوط می‌شوند. طبق آمارهای موجود بیش از 50 درصد فعالیت‌های ریخته گری مربوط به ساخت قطعات کاربردی در ماشین آلات سنگین و تجهیزات مورد نیاز آن‌ها است.
از جمله مهم‌ترین کاربردهای ریخته گری در صنایع مختلف می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- صنعت حمل و نقل مانند خودرو سازی، راه آهن و تجهیزات ویژه کشتی‌رانی و دریانوردی
- ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین شامل ماشین آلات راهداری از جمله لودر، جرثقیل و کمپرسی
- ماشین آلات ویژه بخش کشاورزی مانند تراکتور و کمباین
- ماشین آلات و تجهیزات کاربردی در کارخانه‌ها مانند دستگاه‌های کاغذ سازی، پلاستیک سازی، دارو سازی و …
- صنایع مخصوص تجهیزات نظامی از جمله تانک‌ها، موشک‌ها، پهپادها و سایر تجهیزات نظامی
- صنایع الکتریکی مثل انواع موتور، ژنراتور، کمپرسور و پمپ‌ها
- تاسیسات ویژه موتورخانه‌ها مانند لوله‌ها و اتصالات، فیتینگ‌ها و ولوهای کاربردی در پاپینگ‌ها
- لوازم خانگی مانند یخچال، ماشین لباسشویی، جارو برقی، ظرفشویی، چرخ گوشت، آب‌میوه‌گیری و …
استانداردها و شایستگی‌های شغلی ریخته گری
ریخته‌گر به کسی گفته می‌شود که بتواند از عهده وظایف و کارهای مرتبط با ریخته گری برآید. از این‌رو برای حرفه‌ی ریخته گری نیز مانند سایر مشاغل شایستگی‌هایی تعریف شده است. برخی از این استانداردهای شغلی شامل مهارت و توانایی در برشکاری انواع قطعات فلزی با استفاده از اره دستی، مهارت در سنباده کاری و سوهان کاری قطعات، مهارت در جوشکاری سطح قطعات توسط قوس الکتریکی، مهارت در قالب‌گیری انواع مدل‌ها، توانایی در ذوب کردن چدن، برنز و برنج، مهارت در قالب‌گیری لوله‌های زانویی، سه‌راهی و چهار راهی و در نهایت توانایی بکارگیری اصول ایمنی و بهداشتی در تمامی موارد است.
معرفی دوره آموزش ریخته گری
دوره ریخته گری جزو دوره‌های فنی و کاملا مهارتی محسوب می‌شود که در دو سطح 1 و 2 قابل آموزش است. این دوره به صورت حضوری در تمامی مراکز فنی و حرفه‌ای سراسر کشور برگزار می‌شود. تمامی علاقه‌مندان به ریخته گری می‌توانند به صورت رایگان در دوره‌های آموزشی برگزار شده توسط سازمان فنی و حرفه‌ای شرکت کنند. طول دوره آموزش ریخته گری نزدیک به 900 ساعت است که 150 ساعت آن شامل تدریس مباحث نظری است و باقیمانده ساعات به آموزش مهارت‌های عملی اختصاص می‌یابد. مربیان دوره آموزش ریخته گری باید حداقل دارای مدرک کارشناسی در رشته‌‌ی متالوژی صنعتی باشند.
مزایای دوره ریخته گری
در دوره آموزش ریخته گری برگزار شده در سازمان فنی و حرفه‌ای، کارآموزان دانش و تخصص‌های لازم در رابطه با ریخته گری را فرا خواهند گرفت. علاوه بر این آموزش‌ها، در پایان دوره مذکور، از کارآموزان داوطلب، آزمونی گرفته می‌شود و به کسانی که موفق به کسب حد نصاب نمره قبولی شوند، گواهی دوره ریخته گری اعطا خواهد شد. با داشتن مدرک ریخته گری، کارآموزان می‌توانند اقدام به تاسیس کارگاه ریخته گری نمایند.
شرایط و نحوه ثبت‌نام در دوره ریخته گری
سازمان فنی و حرفه‌ای برای شرکت داوطلبان در دوره ریخته گری، شرایطی را مد نظر قرار داده است. از جمله مهم‌ترین شرایط عمومی لحاظ شده برای این دوره می‌توان موارد زیر را نام برد:
- برخورداری کارآموزان از سلامت جسمانی و روانی کامل
- دارای حداقل مدرک تحصیلی سیکل یا پایان دوره متوسطه اول
- دارای حداقل سن 15 سال تمام (در شرایط ویژه نوجوانان در رده سنی 12 تا 15 سال با ارائه رضایت نامه کتبی از سوی والدین پذیرفته خواهند شد.)
سرفصل‌های آموزشی دوره ریخته گری
در دوره آموزش ریخته گری سازمان فنی و حرفه‌ای کلیه مهارت‌های اساسی و پایه برای فعالیت در حرفه ریخته گری آموزش داده می‌شود. برخی از مهم‌ترین سرفصل‌های آموزشی دوره عبارتند از:
- آشنایی با کارگاه ریخته گری و تجهیزات مورد نیاز آن
- آشنایی با طرز کار کوره بوته‌ای و ابزارهای ویژه ذوب و بارریزی
- آشنایی با تجهیزات سیستم گازدهی دی اکسید کربن
- آموزش چگونگی آماده‌سازی مخلوط ماسه قالب‌گیری
- چگونگی نحوه‌ی کوبیدن ماسه داخل درجه
- آموزش ایجاد حجم‌های هندسی توسط ابزارهای قالب‌گیری مانند ابزار گوشه، قاشق، پاشنه و کف کوب
- قالب‌گیری مدل‌های مکعب ساده
- قالب‌گیری مدل با سطح جدایش غیر یکنواخت
- آموزش ساخت پس قالب گچی
- قالب‌گیری مدل دو تکه غیر متقارن
- قالب‌گیری مدل با قطعه آزاد
- نحوه‌ی قالب‌گیری با ماهیچه سر خود
- آموزش قالب‌گیری مدل با استفاده از سیستم راهداری
- روش‌های قالب‌گیری و ریخته‌گری با استفاده از ماهیچه‌ی پوششی و پیرامون
- چگونگی قالب‌گیری انواع مدل دو تکه با ماهیچه گردان، ماهیچه عمودی با یک تکیه گاه و دو تکیه گاه
جمع‌بندی
حرفه‌ی ریخته گری در گروه مشاغل صنعتی قرار دارد. این شغل کاملا تخصصی و حرفه‌ای است، بنابراین برای فعالیت در آن نیاز به تخصص و مهارت‌های ویژه است. دوره آموزش ریخته گری فنی و حرفه‌ای به همین منظور تشکیل می‌شود. کلیه علاقه‌مندان واجد شرایط می‌توانند در این دوره به صورت رایگان شرکت کرده و از مزایای آن بهره ببرند. در طول دوره آموزش ریخته گری سازمان فنی و حرفه‌ای، اصول پایه‌ای، مباحث مهم و نکات کلیدی در رابطه با انواع روش‌های ریخته گری به کارآموزان یاد داده می‌شود. در پایان دوره همچنین از کارآموزان آزمون مهارت‌سنجی گرفته خواهد شد و به کسانی که در آزمون نمره قبولی را کسب کنند، گواهی دوره ریخته گری اعطا می‌شود.
موفق و پیروز باشید