معرفی شغل رفوگر قالی (مقدماتی) سازمان فنی و حرفه‌ای
یکی از اصلی‌ترین اجزاء چیدمان منازل، فرش است که نقش به سزایی در زیبایی دکوراسیون بر عهده دارد. ازاین رو انتخاب یک فرش مناسب و زیبا از اهمیت بسیاری برخوردار است. البته انتخاب یک فرش زیبا پایان کار نیست و رسیدگی و مراقبت از فرش نیز در ادامه الزامی است. رفوگر قالی یکی از مشاغل مربوط به صنایع دستی است که شایستگی‌هایی از قبیل رعایت ایمنی و بهداشت در محیط کار، آماده سازی ابزار رفوگری، آماده سازی مواد اولیه رفوگری، انجام دو‌کره زنی، شیرازه پیچی، چرم دوزی و سرنخ زنی را در برمی‌گیرد و در ضمن این شغل با مشاغلی از قبیل فروشنده مواد اولیه و ابزار قالی، رنگرز الیاف قالی، پرداخت کار قالی، قالیشویی، دارکش قالی، چله کش، چله دوان، نصاب چاه و قالیباف در ارتباط است.
هر فرشی بعد از استفاده و زیر پا بودن دچار آسیب‌های جزیی و یا حتی چشمگیر، از کثیفی تا پارگی می‌شود که با توجه به ارزش مادی و معنوی آنها نیاز به مرمت و ترمیم دارند و این کار توسط فرش بافان یا سایر افراد حرفه‌ای در این زمینه انجام می‌شود. در نظر داشته باشید که فرش دستباف را نباید یک کالا در نظر گرفت، بلکه این فرش تجلی هنر است و از ارزش بسیاری برخوردار است. بنابراین می‌توان رفوگری را جدا از یک شغل، یک هنر ارزنده به شمار آورد. در هر حال علاقه‌مندان به این حرفه می‌توانند در دوره‌های رفوگر قالی سازمان فنی و حرفه‌ای شرکت کنند.
آشنایی با شغل رفوگری قالی
رفوگر قالی به فردی اطلاق می‌شود که مهارت انجام خدمات اولیه قالی قبل و بعد از پرداخت و شستشو را دارا باشد. رفوگری یا همان ترمیم فرش در صورت بروز هر نوع آسیب از جمله پارگی، سوختگی، کجی و هر آسیبی از این دست انجام می‌شود. در واقع فرش‌هایی با قدمت بسیار زیاد که از ارزش معنوی و مادی بسیاری برخوردارند و گاها دچار آسیب می‌شوند با رفوگری ترمیم و به موزه‌ها انتقال داده می‌شوند.
پس می‌توان گفت بعد از فرشبافی که هنری بسیار ارزنده است، رفوگری نیز هنر بسیار مهمی در صنعت فرش به شمار می‌آید. در واقع زمانیکه فرش شما دچار آسیب می‌شود با توجه به هزینه بالای خرید فرش، می‌توانید با استفاده از هنر رفوگری فرش خود را ترمیم کرده و دوباره به مصرف برسانید. اینجاست که ارزش هنر رفوگری نمایان می‌شود.
مراقبت از فرش الزامی است اما اگر فرشتان دچار آسیب شد نگران نشوید و آن را به رفوگر بسپارید تا برای شما ترمیم کند.
رفوگری فرش از خدمات بسیار ارزنده در صنعت فرش بافی است که این امکان را برای افراد فراهم نموده تا مدت زمان بیشتری از فرش خود استفاده نمایند.
سوالات رفوگر قالی (مقدماتی) سازمان فنی و حرفه ای
آشنایی با دوره شغل رفوگر قالی (مقدماتی) سازمان فنی و حرفه‌ای
دوره آموزشی رفوگری قالی یکی از دوره‌های فنی و حرفه‌ای است که به منظور تربیت و آموزش افرادی هنرمند و کارآزموده جهت امر رفوگری قالی در آموزشگاه‌های مختلف آزاد و دولتی برگزار می‌شود. کار آموزان در این دوره مدت زمان ۱۱۵ ساعت تحت آموزش نظری و عملی قرار می‌گیرند که ۳۵ ساعت این دوره آموزش نظری و ۸۰ ساعت مربوط به آموزش عملی است.
در انتهای دوره کارآموزان تحت سنجش مهارت نظری و عملی قرار گرفته و مهارت سنجی می‌شوند. ۲۵ درصد این آزمون به صورت کتبی، ۶۵ درصد عملی و۱۰ درصد نیز به اخلاق حرفه‌ای آنها اختصاص می یابد. برای قبولی در این آزمون بهتر است از نمونه سوالات ادوارهای گذشته رفوگر قالی استفاده کرد. خوشبختانه در ایران عرضه کلیه نمونه سوالات ادوارهای گذشته به صورت فایل پی دی اف وجود دارد که می‌توان به صورت آنلاین آن را خریداری کرد.
کارآموزان این دوره تحت نظر مربیان مجرب و تحصیلکرده آموزش می‌بینند. مربیان باید دارای لیسانس فرش با دو سال سابقه کار مرتبط یا فوق دیپلم فرش با ۵سال سابقه کار مرتبط یا دیپلم با ده سال سابقه کار مرتبط باشند.
شرایط عمومی شرکت در دوره شغل رفوگر قالی (مقدماتی) سازمان فنی و حرفه‌ای
برای شرکت در این دوره هم مانند دوره‌های دیگر سازمان فنی و حرفه‌ای یک سری شرایط عمومی لازم است. از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- کارآموزانی که قصد شرکت در این دوره را دارند باید از سلامت کامل جسم و ذهن برخوردار باشند.
- از نظر سطح تحصیلات نیز گواهی پایان دوره ابتدایی الزامی است.
توجه: برای شرکت در این دوره نیاز به گذراندن دوره پیش نیاز نخواهد بود.
شایستگی‌های دوره شغل رفوگر قالی
در دوره رفوگر قالی (مقدماتی) که زیر نظر سازمان فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود یک سری شایستگی‌ها و سرفصل‌های آموزشی ارائه داده خواهد شد که طی آنها هنرجو با دانش‌ها و مهارت‌های متنوعی آشنا می‌شود. موارد زیر شایستگی‌های ارائه شده در این دوره هستند که در ادامه به توضیح مختصری در مورد آنها می‌پردازیم.
- رعایت ایمنی و بهداشت در محیط کار
- آماده سازی ابزار رفوگری
- آماده سازی مواد اولیه رفوگری
- انجام دو‌گره زنی
- شیرازه پیچی
- چرم دوزی و سرنخ زنی
سوالات گروه شغلی فرش فنی و حرفه ای
رعایت ایمنی و بهداشت در محیط کار
یکی از مهم‌ترین شایستگی‌های این دوره رعایت ایمنی و بهداشت در محیط کار است که هنرجویان در آن با دانش‌هایی همچون شناخت عوامل زیان آور محیط چه از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، عوامل زیان آور محیط کار و نقش آنها در بروز حوادث، روش طبقه‌بندی ابزار کار، مواد، کالا و حمل آنها و بسیاری از موارد دیگر آشنا می‌شوند. هنرجویان همچنین ضمن فراگرفتن این دانش‌ها، مهارت‌هایی همچون موارد زیر را فرامی‌گیرند.
- نحوه استفاده از ابزار کار، مواد کالا و حمل آنها
- استفاده درست از جعبه کمک‌های اولیه
- استفاده از وسایل حفاظت فردی
- استفاده از خاموش کننده‌های دستی
- و رعایت اصول ارگونومی در حین کار
آماده سازی ابزار رفوگری
این شایستگی هم جزء سرفصل‌های مهم آموزشی این دوره است که با دانش‌های شناخت انواع چاقو (بافت، ایلمک، بی‌نوک، چنگال و خواب)، انواع قلاب، انواع درفش، انواع قیچی، انواع سوزن بر اساس روزشمار و بسیاری از موارد دیگر همراه است.
از مهارت‌های این دوره هم می‌توان موارد زیر را نام برد.
- توانایی انتخاب دستگاه رفوگری
- انتخاب دفه یا دفتین (پهن و ریز) نسبت به رجشمار
- توانایی انتخاب تخته کار
- توانایی انتخاب ابزار جانبی نسبت به نوع کار
- و بسیاری از موارد دیگر
آماده سازی مواد اولیه رفوگری
در این شایستگی نیز هنرجو با دانش‌های شناخت انواع چله از نظر جنس (پنبه‌ای، ابریشمی، پشمی، پشمی پنبه‌ای)، انواع چله از نظر تاب، رجشمار و لا، انواع پود، انواع پود از نظر جنس، انواع پرز از نظر جنس، انواع پرز از نظر ریسندگی و بسیاری از موارد دیگر آشنا می‌شود.
از مهارت‌های فراگرفته شده در این شایستگی هم می‌توان به توانایی انتخاب پرز از نظر جنس، ریسندگی، انتخاب نخ و انتخاب چرم متناسب با ابعاد قالی اشاره کرد.
انجام دو گره زنی
هنرجویان در شایستگی انجام دو گره زنی هم علاوه بر آشنایی با دانش‌هایی همچون روش دو گره زدن، روش زدن گره قایقی، روش زدن گره نخودی و روش زدن گره زنجیره‌ای، مهارت‌هایی مانند نحوه دو گره زدن ساده و زنجیره‌ای، گره زدن قایقی ساده و دو رنگ و موارد دیگر را فرامی‌گیرند.
شیرازه پیچی
در شیرازه پیچی هم ضمن ارائه دانش‌های شناخت انواع شیرازه، روش آماده سازی انواع شیرازه، روش رفع آسیب شیرازه و موارد دیگر، به هنرجویان مهارت‌های چگونگی زدن شیرازه منفصل پیچشی، منفصل دوختنی، تلفیقی پیچشی و دوختنی آموزش داده می‌شود.
چرم دوزی و سرنخ دوزی
در نهایت در سرفصل آموزشی چرم دوزی و سرنخ دوزی هم دانش‌های مختلف روش دوخت هفت و هشتی چرم، روش دوخت رفت و برگشت چرم، روش دوخت شتر گلو، روش سرنخ زدن ساده از رو با قیچی و از پشت و رو با درفش و بسیاری از موارد دیگر آموزش داده می‌شود.
در این شایستگی همچنین هنرجویان مهارت‌های نحوه دوخت هفت و هشتی چرم، دوخت رفت و برگشت چرم و دیگر موارد را فرا می‌گیرند.
نکات مهم در خصوص رفوگری قالی
برای انجام رفوگری با ترمیم و مرمت فرش باید نهایت دقت به کار گرفته شود تا آسیبی به فرش وارد نشود، ازین رو مستلزم رعایت نکاتی است که به آنها می پردازیم:
- در هنگام رفوگری باید به نقشه فرش توجه کرد و با توجه به قسمت‌های سالم، نقشه را در قسمت‌های مورد ترمیم حفظ کرد.
- استفاده از نخ همرنگ برای قسمت آسیب دیده و در صورت پیدا نشدن همان نخ از مشابه‌ترین رنگ استفاده شود.
- فرش‌هایی که توسط حشرات دچار آسیب شده‌اند نیازمند ترمیم خاص هستند و زمان بیشتری برای مرمت مورد نیاز است.
- با توجه به ارزش بالای فرش باید تمام مراحل با دقت و حوصله انجام شود.
ابزار و ملزومات در شغل رفوگر قالی
برای انجام رفوی فرش یک سری ابزار و ملزومات مورد نیاز است تا استاد کار بتواند به تعمیر و رفوی فرش بپردازد که در اینجا به مهم‌ترین ابزار این کار اشاره می‌کنیم:
- شانه یا دفتین
- قلاب
- چاقو
- چاقو و چنگال
- چاقوی بافت
- سوزن
- دستگاه چوبی با دار رفوگری
- قاشین
- کیله برس قالی
- قیچی
- انبردست یا دم باریک
- سوزن شیرازه
- تخته شیبدار
- موم
- انگشتانه
- درفش
- میخ کش
راهنمای ثبت نام آزمون فنی و حرفه ای
جمع‌بندی
خدمات رفوگری و تعمیر فرش با توجه به نوع و میزان آسیب وارد شده به فرش انجام می‌شود. انجام هریک از آسیب‌ها چون سوختگی، پارگی، کجی، تداخل رنگ، بید خوردگی و… نیازمند مهارت خاصی است. رفوگری شغل و حرفه‌ای نیست که هر فرد غیر متخصصی به انجام آن بپردازد. پس برای تعمیر فرش‌هایتان خودتان دست به کار نشوید و حتی به افرادی که از مهارت آنها اطمینان ندارید نسپارید. این کار نیاز به استادکار ماهر دارد.
افراد علاقه‌مند می‌توانند دوره رفوگری را زیر نظر سازمان فنی و حرفه‌ای بگذرانند و در پایان با کسب مدرک ارزشیابی پایانی در این حرفه مشغول به کار شوند.