معرق کاری جزو کارهای هنر معماری محسوب می‌شود که در حوزه صنایع دستی قرار می‌گیرد. معرق کاری معمولا بر روی چوب، شیشه، کاشی یا سرامیک انجام می‌شود. امروزه هنر معرق کاری کاشی و سرامیک به دلیل برخورداری از جذابیت بالا، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کسانی که قصد فعالیت در این زمینه را دارند باید در این زمینه آموزش کافی دیده و دانش و تخصص‌های لازم را به دست آورند. به همین منظور سازمان فنی و حرفه‌ای اقدام به برگزاری دوره‌های آموزش معرق کاری کاشی و سرامیک کرده است. در مقاله پیش رو در مورد این دوره، شرایط و نحوه‌ی ثبت‌نام در آن توضیحاتی برای شما عزیزان ارائه شده است.
منظور از معرق کاری اجرای هنر طراحی و نقاشی با استفاده از تکه‌های کوچک کاشی بر روی هر نوع سطحی است. معرق کاری توسط کاشی به صورت برجسته و ساده به شکل واضح و شفاف انجام می‌شود. معرق کاری کاشی دارای جلوه‌های زیبا و جذابی در ساخت انواع تابلوها و نقش‌های جالب است. به طور کلی در معرق کاری اشکال مختلف و قطعه‌های کوچک از کاشی را به صورت انواع مختلف نقوش هندسی بریده و با در کنار یکدیگر قرار دادن آن‌ها، سبک‌های زیبا و خلاقانه‌ای را به وجود می‌آورند. از نقش‌های محبوب هنر معرق کاری می‌توان به طرح‌های اسلیمی در معماری ایرانی اشاره کرد.
سطوح مورد استفاده در معرق کاری، یا به صورت زبر و ناصاف بوده و یا صاف و صیقلی شده مانند کاشی و سرامیک است. علت استفاده بیشتر از کاشی برای معرق کاری، یکی دوام و استحکام فوق‌العاده آن در برابر ضربه است و دیگری اینکه اجرای کار معرق کاری بر روی کاشی و سرامیک بسیار زیبا و دلنشین است.
اگر به بناهای تاریخی و آثار باستانی به خصوص مساجد توجه کرده باشید نمونه‌های زیادی از معرق کاری را در ساخت آن بناها مشاهده می‌کنید. بنابراین می‌توان گفت معرق کاری جزو هنرهای قدیمی و ماندگار ایران باستان است. تاریخچه پیدایش معرق کاری در ایران به دوره سلجوقیان برمی‌گردد. در آن دوران انواع هنر معماری و سایر هنرهای صنایع دستی رواج پیدا کرد. اوج هنر معماری و معرق کاری مربوط به زمان تیموریان است. اکثر بناهای تاریخی در شهرهای اصفهان، شیراز، تبریز، یزد، کاشان و … از هنر معرق کاری مربوط به دوران‌های گذشته بهره گرفته‌اند.
کاربرد معرق کاری
همان‌طور که گفته شد در گذشته‌‌های دور برای تزئینات بناها و ساختمان‌ها از معرق کاری استفاده می‌کردند. امروزه از معرق کاری همچنین در ساخت انواع وسایل زینتی و تزئینی کاربردی در منازل، استفاده می‌شود.. از کاربرد معرق کاری در ابعاد بزرگ می‌توان به پروژه‌های هنری بزرگ ساخته‌ی دست هنرمندان از جمله دکوراسیون شهرک‌های سینمایی و … اشاره کرد. گاهی اوقات برای هدیه دادن نیز از تابلوها یا وسایلی که با کاشی، معرق شده‌اند، استفاده می‌کنند. هنرمندان حیطه معرق کاری همچنین می‌توانند تابلوهای معرق خود را در نمایشگاه‌های هنری به عرضه نمایش گذاشته و آن‌ها را با قیمت مناسب به فروش برسانند.
معرفی دوره معرق کاری
دوره معرق کاری برگزار شده در سازمان فنی و حرفه‌ای، یک دوره مهارتی و کاملا هنری است. این دوره با حضور اساتید مجرب و هنرمند در زمینه معرق کاری در طول یک سال بنابر بر تکمیل ظرفیت داوطلبان، 2 یا 3 بار برگزار می‌شود. تمامی هنرجویان علاقه‌مند به حرفه معرق کاری، در صورت واجد شرایط بودن، می‌توانند به صورت رایگان در این دوره شرکت کنند. طول دوره آموزشی مذکور، نزدیک به 100 ساعت است که بیش از نیمی از ساعات آن به آموزش مهارت‌های عملی و باقی ساعات به آموزش مباحث نظری و تئوری اختصاص یافته است.
شرايط و نحوه‌ی ثبت نام در دوره آموزش معرق کاری
جهت شرکت در دوره آموزشی معرق کاری سازمان فنی و حرفه‌ای، یک سری شرایط عمومی برای متقاضیان قرار داده شده است. برخی از مهم‌ترین شرایط اعلام شده از سوی سازمان به شرح زیر است:
- برخورداری از سلامت جسمانی و روانی کامل
- دارای حداقل مدرک تحصیلی سیکل یا پایان دوره متوسطه اول (در شرایط استثنا متقاضیان با مدارک تحصیلی پایین‌تر نیز پذیرفته می‌شوند.)
- دارای حداقل سن 15 سال تمام (نوجوانان رده سنی 12 تا 15 سال نیز در صورت ارائه رضایت نامه کتبی از والدین، پذیرفته خواهند شد.)
توجه: شرکت در دوره آموزش معرق کاری نیاز به هیچ‌گونه پیش زمینه مهارتی ندارد. تنها شرط پیش نیاز برای کسانی که قصد دارند در این دوره شرکت کنند، قدرت تخیل و نوآوری بالا است.
گواهی پایان دوره معرق کاری
هنرجویان علاوه بر اینکه در طول دوره آموزشی مذکور، مهارت و تخصص‌های لازم را به دست می‌آورند، موفق به اخذ گواهی پایان دوره نیز خواهند شد. به این صورت که بعد از اتمام آموزش کلیه مباحث، از هنرجویان داوطلب، آزمونی گرفته خواهد شد و به کسانی که موفق به کسب حد نصاب نمره قبولی شوند، مدرک معتبر فنی و حرفه‌ای اعطا می‌شود. از کل نمره آزمون، 65 درصد به آزمون عملی، 25 درصد به آزمون تئوری و 10 درصد باقیمانده نیز به اخلاق حرفه‌ای کارآموزان در طول دوره، اختصاص یافته است.
برای بالا رفتن شانس قبولی متقاضیان در آزمون فوق الذکر، سایت ایران عرضه، اقدام به جمع آوری جزوه‌ها و نمونه سوالات ادوار گذشته سازمان به صورت بسته آموزشی کرده است. این بسته با فرمت pdf برای عموم قابل خریداری است.
استانداردها و مهارت‌های حرفه معرق کاری
در سازمان فنی و حرفه‌ای برای هر حرفه یک سری استانداردها و تخصص‌های ویژه در نظر گرفته شده است. برخی از مهم‌ترین استانداردها و مهارت‌های ویژه معرق کاری به شرح زیر است:
- رعایت نکات و اصول حفاظتی و ایمنی در حین کار
- مهارت در انتخاب سطوح مناسب معرق کاری
- روش‌های استفاده از ابزار و وسایل کاربردی در معرق کاری
- روش‌های اندازه‌گیری و خط کشی
- چگونگی کوچک و بزرگ کردن تصاویر مورد نظر
- روش‌های کپی کردن طرح بر روی کاشی
- چگونگی پرداخت با سنباده
سرفصل‌های آموزشی دوره معرق کاری
کارآموزان در طول دوره معرق کاری، دانش و تخصص‌های ویژه معرق کاری بر روی انواع کاشی و سرامیک را دریافت می‌کنند. برخی از مهم‌ترین مباحث آموزشی این دوره شامل موارد زیر است:
- آشنایی با انواع تنالیته رنگ‌های مورد استفاده در معرق کاری و نیز ترکیب بندی آن‌ها
- آشنایی با انواع ضخامت کاشی یا سرامیک
- برشکاری و سنباده کشی قطعه‌های کاشی
- دوِغاب‌ريزي و بند کشی بین کاشی‌ها
- نحوه‌ی چسب‌کاری تکه‌های کاشی بر روی سطح
- سنباده‌کشی و مسطح‌کاری کاشی‌ها
- آموزش ساخت انواع تابلوهای معرق کاری شده با کاشی یا سرامیک
راهنمای ثبت نام آزمون فنی و حرفه ای
جمع‌بندی
همان‌طور که گفته شد معرق کاری بر روی کاشی در حیطه هنرهای صنایع دستی قرار می‌گیرد. علاقه‌مندانی که مایل به فعالیت در این حرفه هستند لازم است در دوره‌های آموزشی معرق کاری شرکت کنند. دوره آموزش معرق کاری سازمان فنی و حرفه‌ای به صورت کاملا رایگان برای عموم برگزار می‌شود. مربیان آموزشی در این دوره متشکل از اساتید حرفه‌ای و مجرب در زمینه معرق کاری بر روی کاشی است.
هنرجویان در طول دوره آموزشی نامبرده، مهارت و تخصص‌های لازم را در مورد حرفه‌ی معرق کاری به دست خواهند آورد. در پایان دوره نیز به متقاضیان داوطلبی که در آزمون مهارت‌سنجی، موفق به کسب حد نصاب نمره قبولی شوند، گواهی معتبر دوره معرق کاری از سوی سازمان اعطا می‌شود.