امروزه از سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی برای تزیینات در ساخت طلاجات و سایر زیورآلات استفاده فراوان می‌شود. این سنگ‌های قیمتی جهت استفاده در طلاسازی و جواهرسازی ابتدا باید تراش داده شوند، بنابراین این کار نیاز به تخصص و مهارت ویژه دارد. از این‌رو کسانی که قصد فعالیت در زمینه تراش سنگ‌های قیمتی را دارند، باید از قبل آموزش‌های لازم را فرا گرفته باشند. به همین منظور سازمان فنی و حرفه‌ای اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی کرده است. در این مقاله در مورد دوره تراش سنگ‌های قیمتی، شرایط و نحوه ثبتنام در آن توضیحات لازم ارائه شده است. به هنرجویانی که مایل به شرکت در این دوره هستند توصیه می‌شود این مقاله را تا پایان مطالعه نمایند.
منظور از تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی چیست؟
سنگ‌های قیمتی در طبیعت به صورت خام و تکه‌های بزرگ موجود هستند. در نتیجه برای این‌که بتوان از این سنگ‌ها در ساخت زیورآلات استفاده کرد باید آن‌ها را تراش داد. به طور کلی سنگ‌های قیمتی به دو صورت نگینی یا فانتزی در ساخت اکسسوری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سنگ‌ها بعد از تراش دادن، بسیار درخشان و زیبا می‌شوند. تراش سنگ‌های قیمتی با استفاده از ابزار و تجهیزات خاصی صورت می‌گیرد. در دوره‌های آموزشی تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، کلیه دانش و تخصص‌های لازم در این زمینه به کارآموزان یاد داده می‌شود.
دانلود سوالات گوهرتراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی
گوهر تراشی
همان‌طور که گفته شد سنگ‌های قیمتی مورد استفاده در ساخت طلاجات به صورت تراش‌خورده و پولیش‌زده هستند. برای این کار ابتدا سنگ‌ها را به قطعات کوچک‌تر برش داده سپس تراش می‌دهند. سنگ‌ها بعد از طی یک سری مراحل تراشکاری پولیش می‌خورند و جلا داده می‌شوند. قطعه سنگ به دست آمده، در ساخت انواع گوشواره، گردنبند، آویز و … به کار می‌رود.
در علوم جواهر شناسی برای استخراج سنگ‌های قیمتی الگوی هرمی شکلی وجود دارد. طبق این الگو سنگ‌های قیمتی‌تر در راس هرم قرار گرفته و سنگ‌های با کیفیت کمتر و ارزان‌تر نیز در قاعده هرم قرار دارند. به این صورت که هر چه از طرف قاعده هرم به راس هرم نزدیک‌تر شویم ارزش سنگ‌ها نیز بیشتر می‌شود. به طور کلی سنگ‌هایی که در راس هرم قرار دارند، رنگ بهتر و ناخالصی کمتری دارند.
چگونگی تبدیل سنگ های خام به گوهرهای زیبا
عملیاتی که لازم است بر روی سنگ‌های خام انجام شود تا بتوان از آن‌ها در ساخت زیورآلات استفاده کرد به شرح زیر است.
برش سنگ راف
اکثر سنگ‌های خام به طور طبیعی دارای یک سری ترک، شکاف، ناخالصی، رگه و حفره هستند. بنابراین نحوه برش این سنگ‌ها در برش آن‌ها اثرات مهمی دارد. در واقع نوع برش سنگ‌های قیمتی در ارزش و مرغوبیت جواهرات تولیدی تاثیرگذار است. از عوامل موثر در ارزش سنگ‌های قیمتی می‌توان انتخاب مکان مناسب برش، ضخامت برش، حذف رگه، ناخالصی‌ها و ترک‌های وابسته به آن‌ها را نام برد. بنابراین کسانی که در حرفه‌ی تراش سنگ‌های قیمتی فعالیت دارند از تبحر و مهارت ویژه‌ای برخوردار هستند.
انواع تراش سنگ‌های قیمتی
با توجه به نوع کاری که در هنگام تراش دادن بر روی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی انجام می‌شود می‌توان آن را به دو دسته تراش ساده و تراش زاویه‌ای تقسيم‌بندی کرد.
در تراش ساده هیچ‌گونه زاویه‌ای بر روی سنگ ایجاد نمی‌شود. از نمونه‌های تراش ساده می‌توان تراش دامله، تراش گود، تراش خطی، تراش‌های خط برجسته و تراش‌های فانتزی را نام برد. گاهی اوقات برخی از هنرمندان برجسته از این‌گونه تراش‌ها به منظور ایجاد منظره بر روی سنگ‌ها یا به منظور ساخت مجمسه‌های مختلف استفاده می‌کنند.
در تراش زاویه‌ای، باید از قبل به طور دقیق زاویه تراش را محاسبه کرد. طبق آماری که از انواع تراش زاویه‌ای به دست آمده است در حدود 150 الگوی تراش زاویه‌ای، در بین تراشکاران سنگ‌های قیمتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در هر الگو تقریبا نزدیک به 100 بار عملیات تراش اجرا خواهد شد. از این نوع تراش، بیشتر برای سنگ‌های قیمتی و شفاف استفاده می‌شود.
بعد از مرحله‌ی تراشکاری نوبت به جلادهی و پولیش زدن سنگ‌ها می‌رسد. این مرحله نیز از حساسیت اجرایی بالایی برخوردار است. هنرمندان تراش‌کار در این مرحله با نهایت دقت و توجه ابتدا با استفاده از سمباده‌های زبر و سپس از پودرهای ویژه پولیش، اقدام به پولیش زدن سنگ قیمتی می‌کنند. این مرحله آنقدر تکرار می‌شود تا در نهایت نوعی درخشندگی و جلا در سنگ ایجاد شود.
معرفی دوره آموزش سنگ‌های قیمتی
سازمان فنی و حرفه‌ای به منظور بالا بردن میزان دانش و تخصص در زمینه تراش سنگ‌های قیمتی، اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه تراشکاری سنگ‌های قیمتی کرده است. این دوره به صورت کاملا رایگان برای تمامی افراد قابل استفاده است. دوره آموزش تراش سنگ‌های قیمتی سازمان فنی و حرفه‌ای همچنین زیر نظر مربیان و اساتید با تجربه در زمینه تراش سنگ برگزار می‌شود. کلاس‌های این دوره آموزشی به صورت هر روزه یا بنا به درخواست هنرجویان یک روز در میان برگزار می‌شود. در طول دوره کلیه مهارت و توانایی‌های لازم در مورد تراش سنگ‌های قیمتی به کارآموزان آموزش داده خواهد شد.
طول دوره آموزشی تراش سنگ‌های قیمتی 348 ساعت است که 239 ساعت از آن به آموزش مهارت‌های عملی و 109 ساعت باقیمانده به یادگیری مباحث نظری اختصاص یافته است. آموزشات دوره از صفر تا صد مباحث را شامل می‌شود، طوری که یک فرد مبتدی به راحتی می‌تواند مباحث مربوط به تراش سنگ‌های قیمتی را به راحتی درک کرده و مهارت لازم را کسب کند.
شرایط و نحوه ثبتنام
تمامی هنرجویان علاقه‌مند به حوزه کاری تراش سنگ‌های قیمتی، برای شرکت در دوره آموزشی سازمان فنی و حرفه‌ای باید به مراکز فنی و حرفه‌ای در شهرستان خود مراجعه کرده و مدارک مورد نیاز را جهت ثبتنام تحویل دهند.
سازمان فنی و حرفه‌ای همچنین برای شرکت در این دوره آموزشی یک سری شرایط عمومی را اتخاذ کرده است. این شرایط به شرح زیر است:
- برخورداری از سلامت جسمانی و روانی کامل
- دارای حداقل سن 15 سال تمام (در شرایط ویژه نوجوانان در رده سنی 12 تا 15 سال نیز با ارائه رضایت‌نامه کتبی از والدین نیز پذیرفته خواهند شد.)
- دارای حداقل مدرک تحصیلی سیکل یا پایان دوره متوسطه اول
توجه: شرکت در این دوره آموزشی نیاز به هیچ‌گونه پیش زمینه مهارتی ندارد.
گواهی دوره تراش سنگ‌های قیمتی
کارآموزان در پایان دوره آموزشی سازمان فنی و حرفه‌ای می‌توانند در آزمون ویژه مهارت‌سنجی شرکت کنند. شرکت‌کنندگان در صورت قبولی در آزمون، موفق به اخذ مدرک معتبر فنی و حرفه‌ای در زمینه‌ی تراش سنگ‌های قیمتی خواهند شد. از نمره‌ی کل آزمون 65 درصد مربوط به آزمون عملی، 25 درصد به آزمون تئوری و 10 درصد نیز به اخلاق حرفه‌ای کارآموزان اختصاص یافته است. داوطلبان می‌توانند برای بالا بردن درصد موفقیت خود در آزمون، فایل نمونه سوالات ادوار قبلی سازمان فنی و حرفه‌ای را در زمینه تراش سنگ‌های قیمتی تهیه نمایند. این فایل را می‌توان از سایت ایران عرضه خریداری کرد که فرمت آن به صورت پی‌دی اف است.
جمع‌بندی
دوره آموزش تراش سنگ‌های قیمتی یا به عبارتی گوهر تراشی یکی از دوره‌های پرطرفدار در سازمان فنی و حرفه‌ای است. این دوره با حضور اساتید مجرب و کارآزموده در زمینه تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی برگزار می‌شود. تمامی افراد علاقه‌مند به این حرفه در صورت واجد شرایط بودن، می‌توانند در کلاس‌های این دوره آموزشی شرکت کنند. در طول دوره کلیه اصول پایه‌ای و روش‌های مختلف تراش سنگ‌های قیمتی به کارآموزان آموزش داده می‌شود. در پایان دوره همچنین از هنرجویان داوطلب، آزمونی گرفته خواهد شد و به کسانی که موفق به کسب نمره‌ی قبولی شوند مدرک معتبر فنی و حرفه‌ای اعطا می‌شود.