آشنایی با دوره پرورش دهنده زنبور عسل سازمان فنی و حرفه ای

عسل جزء خوراکی‌های مقوی و‌ بسیار مفید است که از زنبور عسل گرفته می‌شود. برای پرورش زنبور عسل نیاز به مهارت و تخصص‌های خاصی است که با شرکت در دوره آموزشی پرورش زنبور عسل به دست می‌آیند. تمامی افراد علاقه‌مند به این حرفه می‌توانند به صورت رایگان در دوره آموزشی پرورش زنبور عسل شرکت کنند.‌
این دوره نیاز به هیچ گونه پیش زمینه مهارتی ندارد و آموزش به کارجویان از صفر شروع می‌شود. حرفه زنبورداری از جذابیت‌ها و در عین حال چالش‌های زیادی برخوردار است. پرورش زنبور عسل از نظر بازار کار و درآمد نیز موقعیت خوبی دارد. بنابراین ما تصمیم گرفتیم در این مقاله در مورد دوره پرورش زنبور عسل، مزایا و کاربرد آن توضیحاتی را به شما ارائه دهیم.‌ از این رو به کسانی که علاقه‌مند به زنبورداری هستند توصیه می‌شود مطالب را تا پایان دنبال نمایند.

پرورش زنبور عسل

پرورش زنبور عسل جزء مشاغل تخصصی در حوزه دامپروری محسوب می‌شود. کسانی که در این رشته آموزش می‌بینند دارای شایستگی‌هایی از قبیل قدرت بررسی طرح‌های توجیهی و اقتصادی جهت پرورش زنبور عسل، نحوه دریافت مجوز لازم به منظور تاسیس مزرعه پرورش زنبور عسل، محاسبه مساحت و ظرفیت لازم برای پرورش زنبور عسل و شناخت انواع و اقسام نژادهای زنبور عسل هستند. آشنایی با کلیه مراحل پیش رو در روند تولید، شناخت ابزار و تجهیزات زنبورداری، مهارت در محاسبه دوره بازگشت و نقطه سربه سر، روش‌های تکثیر زنبور عسل و ادغام آن‌ها، شناسایی ريسک‌ها و خطرات ناشی از کار پرورش زنبور عسل نیز مواردی از توانمندی‌های این حرفه خواهد بود.

شرایط و نحوه ثبت‌ نام در دوره پرورش زنبور عسل

طول دوره پرورش زنبور عسل 200 ساعت است که نزدیک به 80 ساعت آن به صورت تئوری تشکیل می‌شود و بقیه مباحث به شکل عملی به کارجویان آموزش داده خواهد شد. در پایان دوره جهت اخذ گواهی پرورش زنبور عسل، از داوطلبان آزمون تئوری و عملی گرفته می‌شود به این صورت که 25 درصد از نمره آزمون به مباحث کتبی، 65 درصد عملی و 10 درصد به اخلاق حرفه‌ای اختصاص یافته است. در پایان به کسانی که موفق به کسب حد نصاب نمره شوند، مدرک معتبر فنی و حرفه‌ای در حوزه پرورش زنبور عسل اعطا خواهد شد.
شرکت در این دوره نیاز به هیچ نوع مهارت و پیش زمینه قبلی ندارد و کارآموزان مبتدی می‌توانند از ابتدا و صفر آموزش‌های لازم را در خصوص پرورش زنبور عسل فرا بگیرند. از مهم‌ترین شرایط ثبت نام در این دوره برخورداری از سلامت جسمانی و روانی کامل است. از نظر تحصیلات نیز، تمامی دارندگان مدرک‌ تحصیلی پایان متوسطه اول می‌توانند در این دوره شرکت کنند.‌
مربیان در این دوره معمولا فارغ‌التحصیلان در رشته دامپروری هستند که باید دارای 2 سال سابقه مرتبط با رشته پرورش زنبور عسل باشند. گاهی اوقات برای مربیگری و آموزش‌های دوره از افراد دیپلمه با 5 سال سابقه مفید در حوزه پرورش زنبور عسل نیز استفاده می‌شود.

زیر شاخه‌های پرورش زنبور عسل

به طور کلی زنبوردار به کسی گفته می‌شود که از عهده انجام تمام کارهای مرتبط با زنبورداری برآید. در واقع زنبوردار باید بتواند از دانش‌ها و مهارت‌های خود در جهت تولید، عرضه و اشتغال‌زایی استفاده کند. استانداردها و رشته‌های مرتبط با زنبور عسل شامل تکنسین پرورش ملکه زنبور عسل و تکنسین اصلاح نژاد زنبور عسل است. در حال حاضر برای ارزیابی رشته زنبورداری از لحاظ سختی کار و آسیب شناسی اطلاعات دقیقی در دست نیست و نیاز به استعلام از وزارت کار دارد.

سرفصل‌های آموزشی استاندارد در دوره پرورش زنبور عسل

همان‌طور که در بخش‌های بالا اشاره شد، مباحث آموزشی در دوره پرورش زنبور عسل متنوع و گسترده است. در این‌جا به مهم‌ترین سرفصل‌های آموزشی دوره اشاره شده است:
● بررسی طرح‌های پرورش زنبور عسل از نظر اقتصادی و توجیهی
● شناخت انواع گونه‌ها و نژادهای زنبور عسل
● آشنایی با ابزار و تجهیزات زنبورداری
● یادگیری روش‌های تکثیر و ادغام کندوهای زنبور عسل
● آشنایی با روش تثبیت برگ آج موم و شان در قاب
● تجزیه و تحلیل محیط‌های مناسب بهره‌برداری برای پرورش زنبور عسل
● مباحث تخصصی مربوط با پرورش و نگهداری زنبور عسل
● روش‌های مدیریت بیماری و آفات زنبور عسل
● روش‌های برداشت محصول
● شیوه‌های مناسب بازاریابی و فروش

دانش‌ها و مهارت‌های لازم

در هر کدام از سرفصل‌های آموزشی دوره، کارجویان دانش و مهارت‌های لازم را کسب خواهند کرد. در زیر به طور جداگانه به هر کدام از سرفصل‌ها اشاره شده است.
بررسی توجیهی و اقتصادی طرح پرورش زنبور عسل
قبل از شروع هر طرح یا پروژه‌‌ای، ابتدا باید آن را از نظر اقتصادی و توجیهی بررسی کرد. در مورد پرورش زنبور عسل نیز به همین منوال است. برای این کار نیاز به دانش و مهارت کافی است که کارجویان در این دوره آن‌ها را کسب خواهند کرد. ارزیابی هزینه‌های ثابت و متغیر به ازای هر کلونی، مجاری اخذ مجوز، توجیه اقتصادی تعداد کندوهای موجود در یک بنه، نحوه تحلیل بازار و ریسک آن، تدوین مستقل طرح کسب و کار و … جزء دانش و مهارت‌های کاربردی در این‌ سرفصل محسوب می‌شوند.
بررسی انواع نژاد و گونه‌های زنبور عسل
شناخت نژادهای مختلف انواع زنبور عسل در جهان از جمله بدون نیش، مصری، ایرانی، سوریه‌ای، زنبور سیاه، سیسیلی، میلفرا و قفقازی، نژادهای دورگه یا هیبرید، نحوه کنترل رنگ و نوع نژاد، ارزیابی معیارهای منطقه جهت ایزوله و انتخاب ملکه از نژادهای خوب، مهارت در انتقال زنبورها به مناطق ایزوله و طبیعی، توانایی در تلاقی دو نژاد مختلف و ایجاد هیبرید، همگی جزء دانش‌ و مهارت‌های مرتبط با مباحث مربوط به بررسی نژاد و گونه‌ زنبورهای عسل محسوب می‌شوند.
بررسی و ارزیابی ساکنین کندو و وضعیت کلونی
برای ارزیابی وضعیت کلونی و ساکنین، یک سری دانش‌ و مهارت ویژه نیاز است که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
● شناسایی انواع بالغین و نوزادان زنبور عسل
● معیارهای لازم برای یک ملکه
● سالم بودن زنبورهای کارگر
● اجباری بودن زنبور نر در کندو
● اطلاع از عمر طبیعی زنبور‌ها
● مهارت در تشخیص تخم گذاری، ملکه مادر و سایر زنبورها
● مهارت در تشخیص تعداد زنبورها در هر کندو
● تهیه گزارش کار برای کندو از شروع پرورش تا پایان
● ارزیابی فعالیت‌های زنبور کارگر در داخل و خارج کندو

شناخت ابزار و تجهیزات زنبورداری

کارآموزان بعد از این که اطلاعات و دانش‌های لازم در خصوص پرورش زنبور عسل را به دست آوردند باید با ابزار کار خود نیز آشنا شده و بتوانند آن‌ها را تهیه کنند. دانش و مهارت‌های لازم در این سرفصل به شرح زیر است:
● آشنایی با انواع کندوهای بومی و مدرن
● ویژگی‌ها و مزایای هر کدام از انواع کندو
● نحوه استفاده از ابزار کاربردی در کندوداری
● مهارت در ساخت قاب کندو
● توانایی کار با ملکه گیر، تله گرده گیری، قفسه ملکه، قفس تابی و توری انگشتی
● شناخت طبقه و ابعاد کندو
● رنگ کردن کندوهای خام
تثبیت برگ آج موم و شان در قاب
یک بخش مهم در مباحث زنبورداری، تثبیت برگ آج موم و شان در قاب است. برای انجام امور مرتبط با تثبیت آج موم، کارآموزان باید دانش‌ و مهارت‌های لازم را کسب کنند که عبارتند از:
● آشنایی با نحوه ساخت آج موم و کاربردشان در کندو
● شناخت انواع موم ذوب کن
● مهارت و کنترل در ساخت آج موم
● توانایی در به کارگیری موم و کامل کردن شان
● روش‌های تصفیه موم توسط تنگ‌ موم ذوب کن
● ذوب شان‌های خراب و کهنه
تکثیر و ادغام کندوها
مرحله تکثیر و ادغام کندوها نیاز به تخصص و مهارت‌های خاصی دارد.‌ در دوره پرورش زنبور عسل انواع مهارت و دانش‌های مرتبط با تکثیر و ادغام به کارآموزان یاد داده می‌شود. این مهارت‌ها شامل موارد زیر است:
● تکثیر کندو به صورت طبیعی و مصنوعی
● آشنایی با مفاهیم بچه دادن و جلوگیری از بچه‌دهی
● نحوه غذا دادن به کندو
● آشنایی با روش‌های شربت‌دهی سریع یا آهسته
● مهارت در طبقه دادن به کندو
● توانایی بچه گرفتن از کندو
● مهارت در مانع شدن از غارت برهای کندو
● نحوه گرفتن بچه به روش مصنوعی یا طبیعی از کندو
● ایجاد شناسنامه برای کندو
● استانداردهای ادغام کردن کندوها
● شناخت زمان و مکان‌ مناسب جهت ادغام
● آشنایی با روش‌های ادغام زنبورهای نر زا
● مهارت در بدون‌ ملکه کردن کلونی
● هم بو کردن با مواد معطر
● نحوه ریختن و ادغام بچه کندوها بر روی کندوی مادر
مدیریت بیماری‌ها و آفات زنبورهای عسل
همزمان با آموزش مهارت در تولید و تکثیر زنبورهای عسل، باید دانش لازم در خصوص بیماری‌ها و آفات زنبورهای عسل نیز به شرکت کنندگان دوره آموزش داده شود. از جمله مهم‌ترین مهارت‌های ذکر شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
● شناخت انواع بیماری‌های رایج در کندو مانند آکارین، نوزما، مسمومیت بونینونگ، لارو کیسه‌ای، لارو گچی، پتی سمی، بیماری‌های موروثی و اسهال
● آشنایی با روش‌های پیشگیری از بیماری و درمان آن‌ها
● شناسایی عوامل موثر در ایجاد بیماری‌های کندو
● روش‌های جلوگیری و کنترل بیماری در زنبورستان
● مهارت در قرنطینه کردن کلونی‌های جدید
● یادگیری روش‌های خارج کردن شان‌های اضافی
● ضدعفونی و فشرده نگه داشتن کندوها
مدیریت در پرورش و نگهداری زنبور عسل
در این فصل، کلیه نکات پایه‌ای و لازم برای پرورش و نگهداری از زنبورهای عسل همراه با مهارت‌های کاربردی به کارآموزان یاد داده می‌شود. در زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است:
● انتخاب زمان مناسب برای خرید کندو
● دقت و توجه در خرید کندوهای مناسب مکان مورد نظر
● بازدید مرتب و پیوسته از کندوها
● آشنایی با روش‌های افزایش بهره‌وری و تولید محصول با کیفیت‌تر
● استفاده از وسایل نقلیه مناسب در هنگام انتقال آن‌ها
● بررسی شرایط جوی، اقلیمی و آب و هوایی منطقه اسکان کندو
● دادن تغذیه مناسب و خوب به زنبورها
● بررسی مدارک ساکنین کندو

برداشت محصول، بازاریابی و فروش

در برداشت محصولات باید مهارت‌های لازم را به دست آورده و کلیه نکات را مدنظر قرار داد. یک زنبوردار باید علت‌های رس کردن عسل، روش‌های متفاوت برداشت عسل، غلظت عسل، واکنش تغییر نسبت قندها را بشناسد. مهارت داشتن در باز کردن عسل رس ده، اکستراکتور کردن شان عسل، استخراج عسل از داخل شان و … در هنگام برداشت محصول نیز برای زنبوردار لازم است. در بحث بازاریابی و فروش نیز مهارت‌ در آماده سازی ژله رویال، توانایی در به کارگیری موم و زهر زنبور، تقسیم بندی انواع عسل، شیوه‌های مناسب نگهداری عسل و تهیه شیشه‌های نگهداری به شرکت کنندگان در دوره آموزش داده می‌شود.
پرورش زنبور عسل جزء مشاغل تولیدی و پرطرفدار است که از نظر کسب و کار و درآمد موقعیت خوبی دارد. همان طور که در این مقاله اشاره شد برای ورود به این حرفه نیاز به کسب مهارت و تخصص‌های لازم است. به همین‌ منظور دوره پرورش زنبور عسل زیر نظر سازمان فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود. این دوره به مدت 200 ساعت به طول می‌انجامد که شامل آموزش مباحث زنبورداری به صورت تئوری و عملی است. در دوره پرورش زنبور عسل آموزش‌های لازم در خصوص تربیت و نگهداری زنبورهای عسل، روش‌های تکثیر و ادغام آن‌ها، مباحث مرتبط با بیماری‌ها و آفات مرسوم در زنبورها و … به کارآموزان داده می‌شود.

4 Comments

    1. سلام وقت بخیر. برای ثبت نام در آزمون های ادواری سازمان فنی و حرفه ای و آموزش دوره های پرورش زنبور عسل می بایست به لینک زیر مراجعه و از بخش ثبت نام، مراحل ثبت نامی خود را تکمیل کنید:
      https://advari.irantvto.ir/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Back to top button