چکیده

مقدمه

زمینه یافته‌ها

منسوجات پنبه‌ای به دست آمده از ارجان

تولید پنبه و پارچه‌های پنبه‌ای (نخی)

منشأ و گسترش پنبه در خاور نزدیک باستان

پنبه در دوره ایلامی نو

تجارت در خلیج فارس: ایلام و جزیره دیلمون

نتیجه‌گیری

منابع

چکیده

در سال 1982 مقبره‌ای ارزشمند در ارجان، نزدیک به بهبهان امروزی کشف شد. آن در یک تابوت برنزی از منسوجات پنبه‌ای و پلاک‌های طلایی قرار داشت که نشان می‌داد استفاده از این لباس‌ها به سال‌های فروپاشی امپراتوری ایلامی برمی‌گردد. هدف اصلی از این مطالعه بررسی پیامدهای این اکتشاف در تاریخ پوشاک و به‌ویژه ارائه یک درک تاریخی جدید در مورد منشاء پنبه و ورود آن به خاور نزدیک است.

منسوجات پنبه‌ای به دست آمده از ارجان

در ابتدا، جمعاً دوازده تکه پارچه جمع‌آوری شد ( که شامل تعداد تکه‌های کربنیزه نبود). تجزیه و تحلیل پارچه‌ها، جنس پنبه‌ای را برای آن‌ها تعیین کرد (معتقد، 1982:84). هیچ گونه شواهد و مدارکی از رنگ پارچه‌ها وجود نداشت با توجه به روشهای تولید آن‌ها و تفاوت در تراکم نخ‌ها، چهار نوع پارچه مختلف شناسایی شدند؛ فقط تاه سه مورد از اینها را می‌توان باز کرد و با دقت مورد مطالعه قرار داد.

پارچه‌های گروه1 ، بزرگ‌ترین و زیباترین نمونه از کلیه آثار باستانی ارجان هستند (شکل1). آن‌ها در یک بقچه 16×16 سانتی‌متری به‌صورت تاه شده مشاهده شدند. پس از باز کردن تاه پارچه و جدا کردن لایه‌های آن مشاهده شد که حاشیه‌ها و تکه‌های دو طرف پارچه کاملاً حفظ شده‌اند. ازآنجایی‌که قسمت وسط پارچه از بین رفته بود، تنها یك طرف پارچه به طول 66 سانتی متر با اطمینان قابل ارزیابی بود. علاوه بر این، پارچه دارای حاشیه‌های کاملاً قابل تشخیصی بود که با حاشیه‌های چین داری با هشت جفت گلدان گلدوزی شده تزئین شده بودند و به وسط حاشیه‌های بین دو پود وصل شده بودند (شکل2؛ معتقد 1982:98). پارچه‌های گروه2 در هشت لایه تاه شده بودند و داخل قطعه‌ای گذاشته بودند که بخش‌هایی از آن کاملاً کربنیزه شده بود (شکل3). بقایای حفظ شده به حاشیه‌های زاویه راست متکی بودند و هیچ اثری از گلهای گلدوزی شده وجود نداشت (معتقد 1982). در پارچه‌های گروه3 ، حاشیه‌ها حفظ نشده بودند و امکان تعیین ابعاد اصلی آن‌ها وجود نداشت (معتقد 1982:118).

بر اساس اطلاعات پیشین، می‌توان اظهار داشت كه تابوت ارجان حاوی حداقل دوازده تکه پارچه به‌طور جداگانه است كه سه مورد از آن‌ها به‌دقت در آزمایشگاه موردبررسی قرار گرفته‌اند. همه این پارچه‌ها نخی بودند و حداقل به سه نوع لباس مجزا تعلق داشتند. پارچه‌های گروه 2 و 3 بیش از حد آسیب دیده بودند و هیچ نشانی از ابعاد و عملکرد آن‌ها به جز اینکه از پنبه ساخته شده بودند، به ما نشان نداد. پارچه‌های گروه 1 که دارای حاشیه و گلهای گلدوزی شده بودند، 66 سانتی متر و حداقل 43 سانتی متر اندازه‌گیری شدند. علاوه بر این، با توجه به قرار دادن پلاکها در داخل تابوت ، ما باید نوع چهارم از لباس‌ها را که با گلهای های طلایی و پلاک‌های دایره‌ای تزئین شده بودند و در واقع باید قسمت بالایی بدن را بپوشانند شامل کنیم (شکل5 و 6). می‌توان اینچنین فرض کرد که این تکه‌های پارچه‌های جداگانه، پوشاک و کفنهای نخی متعلق به فرد دفن شده در درون مقبره هستند.