چکیده
مدیریت زنجیرۀ تأمین و اقتصاد گردشی، نه تنها حوزههای مطالعاتی جذابی هستند بلکه در عین حال چالش برانگیز نیز به نظر میرسند. در مقالۀ پیش رو، علاوه بر رابطۀ میان مدیریت زنجیرۀ تأمین و اقتصاد گردشی، روند آتی این دو حوزه نیز مورد بررسی قرار گرفتهاند. روش تحقیق مشتمل بر تحلیل محتوا در ادامۀ شناسایی مطالعات کنونی مرتبط، بر مبنای پایگاه دادۀ اسکوپوس بوده است. حجم زیادی از مطالعات مرتبط با مبحث فوق، بر مبنای دو رویکرد 3R و 5R برای تأمین مدیریت زنجیره، انجام شدهاند.
روند آتی برای سه حوزۀ صنعتی شناسایی شده است که از این قرار است: حوزۀ تولید، منابع طبیعی و خدمات که همۀ این موارد در راستای اعمال این دو زمینۀ پژوهشی در فرایندها، به منظور کاهش استفاده از منابع، کاهش هدررفت و تأثیرات محیطی برای دستیابی به پایداری، میباشند. یافتههای تحقیق هدایتگر این صنایع در مسیر برنامهریزی و توسعۀ درونسازمانی این دو حوزه هستند که هدف از آن، مقابله با تحولات تجاری است.
2. پیشینۀ نظری
الف. مدیریت زنجیرۀ تأمین
کیت اولیور در سال 1982برای نخستین بار مفهوم مدیریت زنجیرۀ تأمین را مطرح نمود و از همان زمان مورد توجه حوزۀ دانشگاه و صنعت قرار گرفت [10-11]. منظور از این مفهوم، مدیریت روابط میان تأمینکنندگان و مشتریان در سفارشی است که ارزشی افزون را با قیمت پائینتر در کل فرایند زنجیرۀ تأمین از بالا تا پایین به مشتریان میدهد [12]. در همین رابطه، این مفهوم را میتوان سیستمی از روابط بینسازمانی و درون سازمانی و واحدهای تجاری تعریف کرد که جریان رو به جلو و رو به عقب مواد، اطلاعات، بودجۀ مالی و خدمات را از جانب تولیدکننده به مشتری را ممکن ساخته و مزیت افزایش ارزش، درآمد از طریق افزایش بهره وری و همچنین جلب رضایت مصرفکنندگان را نیز برای شرکت به همراه دارد [11].
ب- اقتصاد گردشی
اقتصاد گردشی مفهومی است که دلالت بر سیستمی دارد که در آن، بر اساس سه اصل حذف هدررفت و آلودگی، گردش مجدد محصولات و منابع در درون سیستم، و حفظ و ارتقاء محیط زیست، هیچ مادهای اتلاف نمیشود [5، 13-14]. این مفهوم در راستای تمرکز بر اصل پایداری محیطی استوار است. در ضمن، هدف از مدل اقتصاد گردشی تقلیل هدررفت و بهبود منابع و بازیافت مواد بلااستفاده و زبالهها میباشد که همگی برای اقتصاد و محیط زیست مفید هستند [15].
