قالیبافی یکی از هنرهای قدیمی و ماندگار در بین ایرانیان است. این حرفه از گستردگی و تنوع زیادی برخوردار است. قالیبافان در هر منطقه از کشور یا هر مرز و بوم، از شیوه‌های خاصی در قالیبافی استفاده می‌کنند. آموزش قالیبافی در قدیم به صورت سنتی و تجربی از مادران به دختران منتقل می‌شد. امروزه برای افرادی که علاقه‌مند به یادگیری این حرفه باشند کلاس‌های آموزشی به صورت آزاد و دولتی وجود دارد. فنی و حرفه‌ای یکی از سازمان‌های دولتی است که اقدام به برگزاری دوره‌های آموزش قالیبافی کرده است. ما در این مقاله به معرفی این دوره آموزشی، شرایط و نحوه ثبتنام در آن پرداخته‌ایم.
فهرست
قالیبافی چیست؟
قالیبافی جزو هنرهای صنایع دستی و اصیل ایرانی محسوب می‌شود که تجارت و بازار کار خوبی دارد. برای آموزش این حرفه استانداردها و شایستگی‌های ویژه‌ای در سازمان فنی و حرفه‌ای تعریف شده است. یکی از استانداردهای این دوره، آموزش قالیبافی نامتقارن برای دانش‌آموزان گروه آسیب دیده بینایی را شامل می‌شود. سایر استانداردهای دوره شامل رعایت اصول ایمنی و بهداشت کار، روش‌های گلیم بافی در ابتدا و پایان کار، زنجیره زنی، گره زدن به روش‌های نامتقارن فارسی و ترکی، شیرازه پیچی، رفع عیب‌های پایانی بافت، آشنایی با اصول اولیه بافت و نیز شناخت ابزار مورد نیاز است.
یک کارآموز در طول دوره قالیبافی، آموزش‌های لازم در خصوص استانداردهای ذکر شده در بالا را خواهد دید تا بتواند با کسب مهارت و تخصص‌های لازم، از عهده‌ی کارهای مربوط به قالیبافی برآید. این حرفه با مشاغلی از قبیل فروشندگان نخ و خامه و سایر ابزار کاربردی در قالیبافی، چله دوان، طراح قالی، نصاب چله و رنگ‌‌رز در ارتباط است.
معرفی دوره قالیبافی سازمان فنی و حرفه‌ای
آموزش قالیبافی جزو دوره‌های مهارتی و کاربردی سازمان فنی و حرفه‌ای است. مربیان آموزشی این دوره را، کارشناسان در حوزه طراحی، نقشه کشی فرش و نیز مدرسان قالیبافی تشکیل می‌دهند. تمامی افراد واجد شرایط علاقه‌مند به حوزه قالیبافی می‌توانند به صورت رایگان در دوره‌های آموزشی برگزار شده توسط سازمان فنی و حرفه‌ای شرکت کنند. کلاس‌های آموزشی دوره مذکور در حدود 3 ماه به طول می‌انجامد که در طی این مدت، مباحث آموزشی مرتبط با قالیبافی از صفر تا صد به کارآموزان یاد داده می‌شود.
شرایط و نحوه ثبتنام در دوره قالیبافی
برای شرکت در کلاس‌های دوره قالیبافی، کارآموزان ابتدا لازم است از شرایط و نحوه ثبتنام در دوره، اطلاعات کافی را به دست آورده سپس اقدام به ثبتنام نمایند. از مهم‌ترین شرایطی که سازمان برای داوطلبان شرکت‌کننده در دوره مذکور قرار داده است می‌توان موارد زیر را نام برد:
- برخورداری از سلامت جسمانی و روانی کامل
- دارای حداقل سن 15 سال تمام (در شرایط استثنا نوجوانان در رده سنی 12 تا 15 سال نیز پذیرفته خواهند شد.)
- دارای حداقل مدرک تحصیلی سیکل یا پایان دوره متوسطه اول (در موارد خاص کارآموزان با مدرک تحصیلی کمتر نیز پذیرفته خواهند شد.)
توجه: شرکت در دوره آموزش قالیبافی سازمان فنی و حرفه‌ای نیاز به هیچ گونه پیش زمینه مهارتی ندارد.
مزایا و ویژگی‌های دوره آموزش قالیبافی
کارآموزان با شرکت در دوره آموزش قالیبافی، دانش و تخصص‌های لازم در خصوص قالیبافی را فرا خواهند گرفت. علاوه بر این می‌توانند در آزمون پایان دوره شرکت کرده و در صورت قبولی در آزمون، موفق به اخذ گواهی پایان دوره قالیبافی از سوی سازمان شوند. این مدرک کاملا معتبر و رسمی است و همچنین امکان بیمه شدن فرد از طریق آن نیز وجود دارد.
جهت بالا رفتن درصد قبولی کارآموزان در آزمون پایان دوره، تیم آموزشی ایران عرضه اقدام به جمع‌آوری نمونه سوالات ادوار گذشته فنی و حرفه‌ای کرده است. این مجموعه به صورت فایل پی‌دی‌اف برای همگان قابل خریداری است.
سرفصلهای آموزشی دوره قالیبافی
در دوره آموزش قالیبافی، ابتدا کارآموزان با اصول اولیه و بنیادی در هنر قالیبافی آشنا می‌شوند سپس مهارت‌های عملی ویژه قالیبافی را فرا خواهند گرفت. از مهم‌ترین سرفصلهای آموزشی دوره مذکور موارد زیر را می‌توان نام برد.
مقدمه مباحث قالیبافی
این بخش به عنوان بخش آغازگر مباحث قالیبافی است. در این بخش کارآموزان با تاریخچه‌ای از قالیبافی و انواع قالی آشنا می‌شوند. در بخش مقدمه همچنین آموزش‌های ویژه در مورد مزیت‌‌های این طرح از منظر اقتصادی و روش‌های کلی قالیبافی به کارآموزان داده خواهد شد.
ضروریات و ملزومات قالیبافی
از ضروریات حرفه قالیبافی، مکان کارگاهی برای اجرای کار قالیبافی، ابزار، مواد مصرفی و سایر تجهیزات مورد نیاز را می‌توان نام برد. مواد اولیه مصرفی نیز شامل خامه، نخ‌های مرینوس، نخ چله‌کشی، نخ‌های ویژه پود نازک و پود ضخیم، قلاب، دفه، قیچی و سیخ است. کارآموزان حرفه قلاب‌بافی در طول دوره با تمامی ابزار نامبرده آشنا شده و طرز کارکرد با هر کدام را فرا خواهند گرفت.
مباحث مربوط به بازار کار و درآمد قالیبافی
در این فصل هنرجویان اطلاعات لازم در مورد بازار کار و نیز درآمد حاصل از قالیبافی را به دست می‌آورند. به این صورت که با هزینه‌های ثابت، هزینه‌های جاری و سایر هزینه‌های مرتبط با قالیبافی آشنا می‌شوند. در مقابل نیز در مورد درآمد حاصل از بافتن انواع قالی و قالیچه اطلاعاتی را کسب می‌کنند.
در این فصل همچنین کارآموزان با مباحث مربوط به بازار هدف و اندازه بازار هدف آشنایی پیدا می‌کنند. مباحث مربوط به عرضه و تقاضا نیز از جمله آموزش‌های این فصل است.
مباحث عملیاتی مربوط به قالیبافی
در آموزش‌های عملی دوره قالیبافی سازمان فنی و حرفه‌ای، کارآموزان با محاسبات مربوط به چله‌کشی و انجام مراحل چله‌کشی، نحوه کشیدن پود نازک و پود ضخیم، گلیم بافی، شیرازه زنی و زنجیره زنی آشنا می‌شوند. در این مرحله همچنین چگونگی در دست گرفتن نخ و قلاب و نیز نحوه گره زدن به سبک ترکی و فارسی به هنرجویان آموزش داده خواهد شد.
مباحث مرتبط با عیب شناسی و رفع عیوب
از مباحث مهم در حوزه قالیبافی، عیب شناسی و رفع اشکالات و عیوب قالی در هنگام بافت و انتهای کار است. بنابراین یک قالیباف حرفه‌ای باید بعد از اتمام کار بتواند، عیب قالی بافته شده را پیدا کند. از مهم‌ترین عیب‌هایی که در یک قالی در هنگام و پایان بافت به وجود می‌آید می‌توان به بالا زدگی، پایین‌زدگی، پایین کشی قالی، سفت شدن، شل شدن قالی و … اشاره کرد. در حین بافت نیز ممکن است قالیباف با مسائلی مانند پاره شدن تارهای فرش روبه‌رو شود، در صورتی که آموزش‌های لازم را در این مورد دیده باشد به راحتی می‌تواند مشکل به وجود آمده را حل کند.
جمع بندی
همان طور که در بالا گفته شد قالیبافی یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند در حوزه صنایع دستی به شمار می‌آید. افراد علاقه‌مند به حوزه قالیبافی برای کسب آموزش می‌توانند در دوره‌های برگزار شده فنی و حرفه‌ای شرکت کنند. شرکت در کلاس‌های این دوره برای افراد واجد شرایط کاملا رایگان است. در سازمان فنی و حرفه‌ای برای آموزش هر نوع حرفه‌ای یک سری استانداردها و شایستگی‌های شغلی در نظر گرفته شده است. در طول این دوره نیز، آموزش‌های لازم در رابطه با استانداردها و شایستگی‌های قالیبافی به کارآموزان ارائه می‌شود. یکی از این استانداردها، آموزش قالیباف فارسی نامتقارن ویژه دانش‌آموزان آسیب دیده است.
سلام برای گرفتن مدرک قالیبافی به کجا باید مراجعه کنم
سلام وقت بخیر، به سایت سازمان فنی حرفه ای و یا به صورت حضوری به دفتر مرکز فنی حرفه ای شهر خودتان مراجعه کنید